Sivas havzası güneydoğu kenarında yüzeyleyen ofiyolitik karışığa ait birimlerin uzaktan algılama yöntemleriyle belirlenmesi

Abstract

Bu yüksek lisans tez çalışması, Sivas ilinin yaklaşık 70 km. güneydoğusunda ve 1/25.000 ölçekli Sivas J 38 a2, J 38 b1, J 38 b2 ve J 38 b4 paftalarının birleşim yerlerini kapsayan bölgede yüzeyleyen Üst Kretase yaşlı Divriği Ofiyolitli Karışığı içerisinde gözlenen farklı litolojilerin arazi ve uzaktan algılama çalışmalarıyla belirlenmesini amaçlayan iki ayrı bölümden oluşmaktadır.İnceleme alanı içerisinde, birimlerin uzaktan algılama ile yüksek doğrulukla ayırt edilebilmesi amacıyla doğal (güneş ışığı) veya yapay ışığın minerallerden veya maddelerden yansıtma ve yutulma değerlerini ölçen ve bu ölçümleri grafiksel olarak sunan spektroradyometre kullanılarak, kayaç türleri üzerinde arazi ve laboratuvarda olmak üzere ölçümler gerçekleştirilmiştir. Ölçümler sonucu elde edilen spektral yansıma eğrileri birlikte değerlendirilmiş ve sonuçları yeryüzü incelemelerinde kullanılan ASTER uydu verisinin bant aralıkları ile örtüştürülerek yorumlanmıştır.Tezin ikinci bölümünü oluşturan uzaktan algılama çalışmaları, arazide gözle ayırt edilemeyen ofiyolitik kayaçların uydu görüntüleri ve spektralar yardımıyla belirlenebilmesi açısından öncelikli olarak önem taşımaktadır. Bilindiği gibi ofiyolitik kayaçlar arazide genellikle yeşil renkli kayaçlardan oluşmakta ve insan gözü tarafından kolaylıkla ayırt edilememektedir. Bunların ayırt edilmesi, genellikle araziden toplanan petrografik amaçlı kaya örneklerinin incelenmesi veya jeokimyasal yöntemlerle gerçekleştirilebilmektedir. Oysa insan gözünün görebildiği elektromanyetik radyasyon aralığı olan 0.4-0.7 µm arasındaki bölge dışında özellikle yansıyan kızılötesi ve termal kızılötesi bölgelerden de görüntü alabilen algılayıcılar yardımıyla elde edilen görüntülerde bu ayrım şansı bulunmakta ve spektral zenginleştirme yöntemleriyle daha da artırılmaktadır. Bu çalışmada önemli olan diğer bir nokta ise inceleme alanı ve çevresinde geniş sahalarda yüzeyleyen kromit cevherleşmelerinin varlığıdır. Kromit cevherleşmeleri bölgede KD-GB doğrultusunda geniş sahalarda yüzlekler vermektedir. Literatürde uzaktan algılama yöntemleriyle ofiyolitik kayaçlar içerisinde yer alan kromit cevherleşmelerinin saptanmasına yönelik bazı çalışmalar bulunmaktadır (Ninomiya, 2003; Rowan ve diğ. 2004, 2005; Khan ve diğ., 2006, Khan ve Mahmood, 2008). Bu çalışmalarda ofiyolitik kayaçların ayrımlanması ve içerisindeki kromit cevherleşmelerinin spektral zenginleştirmelerle saptanmasına yönelik çeşitli yöntemler bulunmaktadır. Söz konusu yöntemler bu çalışmada da uygulanarak kromit cevherleşmelerinin yerlerinin bulunması hakkında bir yaklaşım sunmaya çalışılmıştır.

This master thesis is formed two different parts and aimed at differentiation of Upper Cretaceous Divriği ophiolitic mélange rocks which are outcropped approximately 70 km far from Sivas city center and covered 1/25.000 scaled topographic maps of Sivas J 38 a2, J 38 b1, J 38 b2 and J 38 b4.Both in the study area and laboratory, high sensitivity spectral measurements were realized to determine boundaries between mélange rocks using spectroradiometer. Spectral reflectance curves collected from field and laboratory analysis were evaluated together and compared with ASTER image of the study area respectively.Remote sensing efforts are crucial to determine ophiolitic mélange rocks which could not separated with the aid of visible region of electromagnetic spectrum. As it is well known, these types of rocks mainly appear in green colour in field based study and could not distinguished with normal human eye. A healthy differentiation generally is succeeded utilizing petrographic and geochemical analyses. Whereas, satellite images taken from reflective and thermal infrared regions of electromagnetic spectrum and their enhancement derivatives increase these differentiation possibilities. An another important point of view is the presence of chromite deposits which were founded abundantly in these mélange rocks. These chromite mineralizations were outcropped in a wide region in a direction of NE-SW orientation. It is possible to find some publications devoted to reveal these kinds of mineralization (Ninomiya, 2003; Rowan ve diğ. 2004, 2005; Khan ve diğ., 2006, Khan ve Mahmood, 2008). In this thesis, an approximation was also realized to find target regions of chromite deposits with the aid of spectral enhancements and methods aforementioned publications.