Aktif kromosferli çift yıldızların kinematik, dinamik ve dönme özelliklerinin incelenmesi

Abstract

Literatürde CAB olarak sınıflanan yıldızların kinematik davranışları, dinamik evrimleri ve dönme hızları incelenmiştir. Çalışmada, verinin sağlandığı ana kaynak olarak Eker ve ark. (2008) tarafından oluşturulan III. CAB kataloğu kullanıldı (Eker ve ark., 2008). Ayrıca literatürde CAB yıldızları üzerine yayınlanan katalogdan sonra yapılmış olan diğer çalışmalar da dikkate alındı.Çalışmada, CAB yıldızlarının galaktik uzay hız bileşenleri (U, V, W) ve bu bileşenlerin hataları Johnson ve Soderblom (1987)'un çalışmasında verdikleri algoritma kullanılarak hesaplandı. Uzay hızlarının belirlenebilmesi için yıldızların, ekvatoral koordinatları, öz hareket bileşenleri, paralaksları ve yıldız sistemlerinin kütle merkezine ait dikine hızları ile bu verilere ait hataların bilinmesi gerekmektedir. III. CAB kataloğuyla literatür dikkate alınarak 362 CAB yıldızının dikine hız verilerine ulaşıldı. Söz konusu sistemlerin astrometrik verileri yeni Hipparcos uydu verilerinden elde edildi. Hesaplanan hızlarda galaktik diferansiyel dönme düzeltmesi yapıldı. Buna ek olarak, kinematik yaş tayini için yıldızların uzay hız bileşenlerine ?Yerel Durağanlık Standardı Düzeltmesi uygulandı. Bu düzeltme tayininde LSR'de verilen hız değerleri kullanıldı.Cüce CAB yıldızlarının kütle-yarıçap, kütle-ışınım gücü değişimleri incelenerek ilgili bağıntılar elde edildi. Elde edilen bağıntılar aktif olmayan sistemlerle karşılaştırıldı ve ortaya çıkan farklılıklar tartışıldı. Ayrıca CAB'ların dinamik evrimlerini anlayabilmek için ortalama açısal momentumları, ortalama kütleleri ve ortalama yörünge dönemlerinin kinematik yaşlar ve birbirleriyle değişimleri incelenerek ilgili bağıntılar yenilendi.Son olarak CAB yıldızlarının dönme hızlarına bakıldı. Sistemlerin gözlemsel dönme hızları ile yörünge dönemlerinin, kütlelerinin ve eş dönme hızlarının değişimleri incelendi. Gözlemsel dönme hızı ve açısal dönme hızlarının kinematik yaşlar ile değişimleri dikkate alınarak bulunan tüm bulgular yorumlandı. Sonuç olarak literatürde CAB olarak sınıflandırılmış sistemlerin dönme, kinematik ve dinamik evrimleri hakkında daha duyarlı sonuçlar ortaya konularak tartışıldı.

In this thesis, the space velocities, dynamic evaluations and rotational velocity of stars classified as CAB in the literature are examined. The III. CAB catalogue is used as the main source of data provided in this study (Eker at al., 2008). Other studies which have been carried out after the catalog?s publications are also taken into account for the database.In this study, galactic space velocity components of CABs and their errors are calculated using the algorithm given by Johnson and Soderblom?s studies (1987). In order to determine the space velocities, the equatorial coordinates, proper motion components, parallaxes of the stars and radial velocities of mass centre of binary systems, and also the errors of all these data must be known. Taking into account III. CAB catalogue and the literature, radial velocity data of 362 CABs stars have been collected. Astrometric data of these systems were obtained from the new Hipparcos satellite data. For calculated space velocities, correction for galactic differential rotation is made. Beside this, for kinematic age determination, the solar velocity correction is made for the space velocities of the targets. Space velocity values given for LSR (Local Standard of Rest) are used for the determination of this correction.In addition to these, taking into account the basic parameters of the dwarf CABs, mass-radius and mass-luminosity variations of CAB stars were investigated and mean formula for these correlations were obtained. In order to investigate the dynamical evolution of CABs, the variations of mean angular momentum, mass, orbital period and angular velocity of each sub-group versus time were obtained.Lastly, the rotation velocities of the CABs are taken into account in this study. The variations of mean orbital period, masses and synchronize rotational velocities versus observational rotation velocity of the systems were also examined. All of the findings are interpreted by looking at changes in the rotation velocity over time. Finally, more sensitive results about rotation, kinematic and dynamic evolutions of CABs have been uncovered and are discussed.