Yenikapı`da (İstanbul) jeoarkeolojik ve dendokronolojik incelemeler

Abstract

Tarih boyunca önemini koruyan, 3 imparatorluğa başkentlik yapan ve binlerce yıllık kültürü ile insanlığın ilgi odağı olmayı her zaman başaran İstanbul, Marmara Denizi kıyısında yer almaktadır. Asya ile Avrupa'yı ilk kez denizaltından birbirine bağlayacak olan bir sualtı tüp geçidi inşası için 2004 yılında İstanbul'da Marmaray-Metro Projesi başlatılmıştır. Aynı yıl yapılan kazılarda projenin Yenikapı ayağında, Roma İmparatoru I. Theodosius (MS 379-395) tarafından yaptırılan antik Theodosius Limanı kalıntıları ortaya çıkarılmıştır. Bir yandan tünel inşası için metro çalışmaları devam ederken diğer tarafta arkeologlar tarafından yapılan çalışmalarla, İstanbul'un tarihini değiştirecek çok sayıda buluntu gün ışığına çıkarılmıştır. Bu yönüyle ve elde edilen yeni jeolojik bilgilerle Yenikapı, İstanbul'un ve Marmara Denizi'nin Geç Holosen Dönemi ile ilgili yeni bilgiler sunması açısından önemlidir.Yapılan çalışmalarla Yenikapı kazı alanındaki istif 9 birime ayrılmıştır. Birinci birimin yaklaşık 7500-8500 yıl aralığında daha önce bilinmeyen bir yerleşimin izlerine sahip olduğu görülmüştür. 9 birimden oluşan tüm istif içerisindeki buluntulardan yola çıkılarak İstanbul'un Neolitik Çağ, Erken Demir Çağı, Arkaik Çağ, Klasik Dönem, Hellenistik Dönem, Roma Dönemi, Bizans Dönemi ve Osmanlı Dönemlerine ışık tutacak bulgulara rastlanmıştır. Ortaya çıkarılan arkeolojik buluntuların istif ile ilişkisi jeoarkeolojik çalışmalarla belirlenmiştir. Böylece MÖ 5500 veya 6500'den günümüze kadar geçen sürede oluşan istifin oluşum ortamı ve süreçleri belirlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca Theodosius Limanı'na ait iskele kazıklarından alınan numuneler üzerinde dendrokronolojik analizler yapılmıştır.

İstanbul protecting its importance throughout history, being the capital to 3 empires and always achieving being focus of humanity with its culture of thousand years is located on the shore of Sea of Marmara. Marmara-Subway Project has been initiated in İstanbul for construction of sub-sea tunnel to connect Asia and Europe each other via undersea first time in 2004. In step of Yenikapı of the Project, remains of Ancient Port of Theodosius constructed by Roman Empire I. Theodosius (A.D. 379-395) have been unearthed in the excavations carried out in the same year. While subway Works are sustained for tunnel construction at the one hand, many artifacts obtained from escavation area to change the history of İstanbul, which has been brought to light through studies performed by archaeologists on the other hand. With this aspect and the new geological information obtained, Yenikapı excavation became an important terms of giving new information related to Late Holocene Epoch of İstanbul and Sea of Marmara.As a result of studies conducted at Yenikapı?s excavation, the sequence divided into 9 units. First unit (1. unit) consist of artifacts indicating traces of the settlement between approximately 7500-8500 years before present, which was unknown before Yenikapı?s excavation. From artifacts in the entire sequence of 9 units, findings to shed light on Neolithic Age, Early Iron Age, Archaic Age, Classical Period, Hellenistic Period, Roman Period, Byzantine Period and Ottoman Period of İstanbul has been encountered. The relationship of revealed archaeological artifacts with the sequence has been determined by geo-archaeological studies. In this way, formation environment of the sequence occurred in time passed from B.C. 5500 or 6500 until today and its processes are tried to be understood. In addition, dendrochronological analyse has been dated by making on the samples taken from portside piles pertaining to Port of Theodosius.