Örten çift sistemlerde üçüncü cisim etkisi ve birkaç örnek analizi

Abstract

Bu çalışmada örten çiftlerdeki dönem değişimi ele alınmış ve dönem değişiminin sebepleri açıklanarak ilgili formüller verilmiştir. Uygulama için örten çift yıldız sistemlerinden RR Dra, RW Leo, AH Tau, BO Vul ve XZ UMa seçilmiştir. Seçilen bu yıldızların gözlemleri yapılarak yeni minimum zamanları elde edilmiştir. Yapılan gözlemlerden bulunan minimum zamanları Kwee van Woerden yöntemi (Kwee ve Woerden, 1956) kullanılarak elde edilmiştir. Literatür araştırması yapılarak sistemlere ait gerekli bilgiler toplanmış ve O-C eğrileri çizdirilerek analiz edilmiştir. Analiz için Pribulla (2005) tarafından yazılan 3T programı kullanılmıştır. Sistemlerin O-C diyagramları 2. dereceden polinom üstüne oturtulmuş bir sinüssel değişimi göstermektedir. Bu sistemlerin O-C diyagramlarındaki 2. dereceden polinom kütle aktarımı/kaybı olarak ele alınmış ve sinüssel değişim de çift sisteme çekimsel olarak bağlı üçüncü cisim ile açıklanmıştır. Analiz sonucunda sistemlerin üçüncü bir cisimle ortak kütle merkezi etrafında çizdikleri yörüngeye ait parametreler elde edilmiştir. Analizden elde edilen parametreler kullanılarak bileşenler arasındaki kütle aktarımı miktarı ve sistemlerdeki üçüncü cisme ait kütle değerleri bulunmuş ve yorumlanmıştır.

In this thesis, we studied third body effect of five eclipsing binary systems (RR Dra, RW Leo, AH Tau, BO Vul and XZ UMa). Observations of these systems were made and new minimum times were obtained by Kwee Van Woerden (1956) method. Minima times of the systems were collected from the literature and O-C diagrams were plotted. 3T programme of Pribulla (2005) was used for analysis. The parameters of the third bodies were obtained by analysis. O-C variations of these systems contain parabolic and periodic changes. These changes show us presence of a probable third bodies and mass trasfers. Finally, parameters of third bodies were obtained and masses of the third bodies was calculated.