Hisarköy - Bigadiç (Balıkesir) jeotermal alanının manyetotellürik (mt) ve düşey elektrik sondaj (des) verilerinin yorumlanması

Abstract

Manyetotellürik yöntem, doğal kaynaklı bir elektromanyetik yöntemdir. Yöntemde kaynak olarak yerin doğal elektromanyetik alanının oluşturduğu tellürik akımlar kullanılır. Bu sayede yeraltının farklı derinlikleri, özdirenç özelliklerine göre ayırt edilir. Birimlerin özdirenç farklılıkları sayesinde, o birimlerin derinlik, kalınlık, yanal ve düşey sınırları, süreksizlik zonları gibi jeolojik yapılar belirlenir. Manyetotellürik yöntem, etkin derinliği yüksek ve pahalı jeofizik yöntemlerden biridir. Bundan dolayı, derin jeofizik (kabuk ve daha derin araştırmalar) ve jeotermal enerji araştırmalarında sıkça kullanılmaktadır.Jeolojik yapılar MT'de olduğu gibi DES yönteminde de özdirenç farklılıkları kullanılarak belirlenmektedir. DES yönteminde ölçüler 1-Boyutlu alınıp yine 1-Boyutlu değerlendirildikten sonra kesitler 2-Boyutlu olarak hazırlanmaktadır. Yeni geliştirilen tekniklerle 2-Boyutlu ölçüler alınabiliyor olsa da uygulamada karşılaşılan zorluklardan ve nüfuz derinliğinin düşmesinden dolayı (~ 800 m) pek tercih edilmemektedir. Düşey Elektrik Sondaj (DES) yöntemi, etkin derinlik anlamında kıyaslanacak olursa, MT yöntemine göre çok daha sığ bir derinliğe sahiptir. Derin jeotermal yapıların araştırılmasında zayıf kalabileceği düşünülse de sığ derinliklerdeki ayrımlılığı oldukça yüksektir. Bu sayede, DES yöntemi derindeki jeotermal aktivitenin sığdaki etkilerini ayrıntılı bir şekilde ortaya koyabilmektedir.Bu çalışma, Balıkesir ili Bigadiç ilçesine bağlı Hisarköy ve dolayının jeotermal enerji potansiyelini belirlemeyi amaçlamaktadır. Bu kapsamda Çalışma sahası, jeolojik veriler ve mevcut jeotermal veriler gözetilerek KD-GB ve KB-GD doğrultulu üç adet profil boyunca MT ölçüleri ve bu profillerde belirlenen anomaliler üzerinde 78 adet DES ölçüsü alınmıştır.Yapılan değerlendirmeler sonucunda, MT yapı kesitleri ve DES seviye haritalarının birbiriyle uyumlu oldukları görülmüştür. Bu haritalarda kaplıca olarak da işletilen Hisarköy yakınları ve Bekirler köyünün kuzeyinin önemli jeotermal potansiyel alanlar olduğu belirlenmiştir. Hisarköyde jeotermal etki ile ilişkilendirilen iletken zon yaklaşık 2000 m derindedir. Bu alanda yapılmış eski sondajların derinliği 650 m'yi aşamadığı için öngörülen hedeflere de ulaşılamamıştır. Dolayısıyla,ana hedefe ulaşmak için Hisarköy jeotermal sahasının incelenmesinde 2000 m den daha derin sondajlar planlanmalıdır.

Magnetotelluric method is an electromagnetic method of natural origin and uses telluric currents formed by the natural electromagnetic field of earth as the source. In this way, different depths of underground are distinguished according to resistivity characteristics. Geological structures, such as depth, thickness, lateral and vertical boundaries, discontinuity zones can be determined due to differences in resistivity values of the units. Therefore, this method is often used for deep (e.g. crust and deeper researches) and geothermal explorations.Geological structures are also detected by using resistivity differences in VES method as magnetotelluric method. Data are collected as 1-D and processed as 1-D. Then, Sections are prepared as 2-D. Although 2-D measurements can be acquire with newly developed techniques are not preferred much due to difficulties encountered in practice and poor penetration depth (~ 800 m). Effective depth in VES method that has very high resolution in shallow depths is much shallower according to MT method. By this means, VES method can show the effects of shallow depths of geothermal activity in detail in deep depths.This study aims to determine the geothermal potential of Hisarköy of town of Bigadiç of province of Balıkesir and surrounding areas. For this purpose, MT data were collected along three profiles in NE-SW and NW-SE directions by considering of geological data and available geothermal data in this research area. Otherwise, 78 pcs VES data were collected above anomalies that had been determined in these profiles.As a result of these evaluations, MT cross-sections and VES contour maps are proved to be compatible with each other. Around of Hisarköy operated as thermal springs and north of Bekirler village has been determined as areas of geothermal potential in these maps. Conductive zone has been correlated with geothermal effect is approximately 2000 m deeper. Depth of None of old drills did not reach the target zone in this area for these drills are up to 600 meter. Drills should be deeper than 2000 meter for researching of Hisarköy Geothermal area.