1939 deprem kırığının Ezinepazarı segmenti üzerinde (Köklüce-Fındıcak arası) paleosismik incelenmesi

Abstract

Bu çalışma ile Kuzey Anadolu Fay Zonu'nun (KAFZ) özellikle 1939 depremini de üreten ilgili fay segmenti üzerinde paleosismik çalışmalar yapılarak bu fay segmentine ait eski deprem verilerini elde etmek; fayın neotektonik ve aktif tektonik özelliklerini ortaya koymak; bu özelliklerinden yararlanarak diri olan bu fayın gelecekteki kırılmaları ile önemli deprem oluşturma potansiyeli üzerine öngörülerde bulunmak amaçlanmaktadır. Çalışma sırasında, 1939 depremi ile tekrar yırtılan Ezinepazarı fay segmenti üzerinde seçilen lokasyonlarda hendekler açılarak fayın deprem üretme periyodları, gelecekteki deprem üretme olasılık öngörüleri ve fayın paleosismik davranışları gibi konularda veriler elde edilmesine paralel çalışmalar yapılmıştır. Ayrıca, inceleme alanını içeren fay koridorunun ilişkili bölümünde 1/25 000 ölçekli jeolojik harita alımı da gerçekleştirilmiştir.KAFZ içerisindeki pek çok fay segmentinden birisi de aletsel dönemdeki Anadolu'da yaşanan en büyük (Ms= 7.9) deprem olan 1939 Erzincan depreminde de yırtılan Ezinepazarı Segmentidir. İlgili deprem sırasında, KAFZ'nun Erzincan doğusundan Amasya-Ezinepazarı'na kadar olan bölümü yaklaşık 360 km. yırtılmıştır. Yırtılan KAFZ'nun ilgili batı kesiminde, yaklaşık 60 km uzunluğundaki Ezinepazarı Segmenti de yer almaktadır. KAFZ üzerinde, son 30 yıl içerisinde paleosismik amaçlı pekçok çalışma yapılmıştır. Ancak, bunların nerede ise tamamı ilgili zonun Bolu-Gerede ile İstanbul arasındaki kesiminde gerçekleştirilmiştir. KAFZ'nun doğu bölümünde ise paleosismik çalışmalar çok yetersizdir.KAFZ'un doğu ve orta bölümündeki paleosismik çalışma eksikliğini gidermek amacıyla, Ezinepazarı segmenti üzerinde paleosismolojik çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Ezinepazarı segmenti üzerinde (Köklüce-Fındıcak arası) belirlenen lokasyonlarda hendekler açılmıştır. Açılan hendeklerde, fayın kesilebilenlerinden toplam 10 adet örnek alınıp C14 yaşlandırması yapılmıştır. Analizler sonucunda tarihsel kayıtlarda yer alan toplam iki olay tespit edilmiştir. Bunlar sırasıyla 343 ve 1939 depremleridir. 1668 yılında meydana gelen ve tüm Anadolu'da hissedilen Büyük Anadolu Depremi ise açılan hendeklerin hiç birisinde kesilmemiştir. Bu durum ise 1668 Depreminin Ezinepazarı üzerinde çalışmadığını göstermektedir. Ezinepazarı segmenti üzerinde yapılan paleosismolojik çalışmalar sonucunda bu segment üzerinde meydana gelen depremlerin düzensiz bir tekrarlanma aralığına sahip olduğu belirlenmiştir.

The aim of this study is to obtain data on previous earthquakes of the fault line, to determine the characteristics of the neotectonic and active tectonic of the fault trace and to use this data in order to be able to predict the potential for breakage on the fault line and the possibility of the occurance of an important earthquake in the future by carrying out paleoseismic studies on NAFZ and especially on the fault line which caused the 1939 earthquake. During this project, has been obtained on topics such as; earthquake occurance period by opening trenches, forecasting the occurance of an earthquake and the paleoseismic behavior of the fault line in locations chosen on the 1939 fault line. Also, 1/25 000 scale geological map of the fault line, including the study sites, has been produced.One of the many fault segments contained within the North Anatolian Fault Zone (NAFZ) is the Ezinepazarı segment which extended about 60 km. responsible for causing the 1939 Erzincan earthquake which was the biggest (Ms=7,9) earthquake in Anatolia in the instrumental period. During this earthquake, this major fault, which broke for approximately 360 km, extended from the East of Erzincan to Amasya-Ezinepazarı. There have been many paleoseismic studies carried out within the last 30 years on NAFZ. However, almost all of these studies have been carried out on the area between Bolu-Gerede and Istanbul. There are insuficent paleoseismic studies on the Eastern area of NAFZ.For the purpose of supply the deficiency of paleoseismic studies in the eastern and middle parts of KAFZ, paleosismic studies have been carried out on the Ezinepazarı segment. Trenches are used in the locations which are determinated on the Ezinepazarı segment (between Köklüce and Fındıcak) .On these trenches,10 samples are taken from which are intersected with fault in order to dating C14. As results of analyses, two events are determined that existing in the literature. These events are the 343 and 1939 earthquakes, respectively.The Great Anatolian Earthquake which has occured at the year 1668 and felt inside of whole Anatolia, is not intersected with these trenches. This observation shows us that, the 1668 earthquake had no effect on Ezinepazarı segment. In consequence of the studies of paleoseismology on Ezinepazarı segment, it is determined that the earthquakes which are occured on this segment have an irregular repetition interval.