Algol türü çift yıldız sistemlerinde dönem değişimleri

Abstract

Bu tez çalışmasında Algol türü çift yıldızların dönem değişimleri ve bu değişimlerin nedenleri incelenmiştir. Tezin ilk aşamasında, kütle transferi gösteren ve göstermeyen sistemlerde dönem değişimlerini anlayabilmek için en az 25 yıla yayılmış, 25 ve daha fazla minimum zamanına sahip olan 157 sistemin gözlemsel minimum zamanlarından oluşan O-C diyagramları incelenmiştir. Bu incelemelere temel oluşturan O-C diyagramları, analiz sonuçlarıyla birlikte tezin ekinde katalog olarak verilmiştir. Tezin ikinci aşamasında, katalogdan seçilen üç sistem V819 Her, QS Aql ve VX Lac yeni verilerle dönem değişimlerinin araştırılması için daha detaylı incelenmiştir. Her üç sistemin de ÇOMÜ Gözlemevi'nde yeni ışık eğrileri elde edilmiş, literatürden alınan diğer gözlemsel verileriyle beraber analiz edilmiş, sistemlerin mutlak parametreleri bulunmuştur. V819 Her ve QS Aql sistemleri sırasıyla MCA 47 ve KUI 93 görsel çift sistemlerinin Algol türü örten çift olan bileşenleridir. Bu sistemlerin, yeni verilerle oluşturulan O-C diyagramlarının, konum ölçümü verileriyle birlikte analizleri, bu sistemlerin dönem değişiminden MCA 47 ve KUI 93 sistemlerinin diğer görsel bileşenlerin sorumlu olduğunu göstermiştir. Her üç sistemin de ışık eğrisi analizlerinden belirgin bir şekilde ortaya çıkan üçüncü ışık katkıları, O-C analizlerinden öngörülen üçüncü bileşenlerin varlığını desteklemektedir.

In the present thesis the period changes and the causes of these changes of Algol type eclipsing binary systems were studied. In order to understand the period changes of Algol type binaries with and without mass transfer, the O-C diagrams formed by the observed minima times of selected 157 Algol type binaries were studied in the firs stage of the present thesis. The observed data of selected binaries contain at least 25 minima times distributed at least 25 years time interval. The O-C diagrams which were base for the analysis were given as a catalogue in the appendix to the thesis. As a second stage of the thesis, three systems, V819 Her, QS Aql and VX Lac, selected from catalogue were studied in detail on the new observational data. New light curves were obtained at ÇOMÜ Observatory and analyzed together with other data from the literature for the absolute dimentions of the systems. Algol type eclipsing binary systems, V819 Her and QS Aql are a component of MCA 47 and KUI 93 visual double star systems, respectively. The orbital period changes and astrometric data of V819 Her and QS Aql were analized simultaneously. The results of these analyses were presented that the orbital period changes of this systems are caused by the other visual components of MCA 47 and KUI 93. The third light contributions of each three systems obtained by the analysis of light curves support the third components which suggested from O-C analyzes. Thus, the third bodies of three systems V819 Her, QS Aql and VX Lac supported with different ways, in general, the reliability of interpretations of third body on O-C diagrams strengthens.