Kronik karaciğer hastalarımızda Diabetes Mellitus

Abstract

AMAÇ: Kronik karaciğer hastalıklarında (KKH) çeşitli düzeylerde glukoz metabolizma bozuklukları ve diabetes mellitus (DM) sıklığı artmıştır. Sirozun komplikasyonu olarak gelişen diyabet ?hepatojenöz diyabet? olarak bilinmektedir, ancak hastaların birçoğunda KKH'nin erken evrelerinden itibaren insülin direnci ve glukoz intoleransı görülmektedir. Hastalığın etyolojisi ve evresi hepatojenöz diyabet gelişimi açısından önemlidir. Ayrıca, diyabet, karaciğer sirozu olan hastaların morbidite ve mortalitesini artırmaktadır. Bu çalışmanın amacı, kronik karaciğer hastalığında (kronik hepatit, karaciğer sirozu ve hepatosellüler kanser) diabetes mellitus görülme sıklığı ile karaciğer hastalığı etiyolojisi ve şiddeti arasındaki ilişkinin değerlendirilmesidir.GEREÇ VE YÖNTEM: Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi İç Hastalıkları kliniğinde Ocak 2007-Temmuz 2010 tarihleri arasında izlenmiş olan, kronik hepatit, karaciğer sirozu ve hepatosellüler kanser (HCC) tanılı olguların dosyaları incelenerek, retrospektif bir çalışma yapılmıştır. Öyküsünde diabetes mellitus, pankreatik hastalık ve etyolojisinde otoimmün, biliyer ve non-alkolik yağlı karaciğer hastalığı, hemokromatozis, Wilson ve diğer metabolik hastalıkları olanlar çalışma dışı bırakılarak toplam 186 kronik karaciğer hastası (90 kronik hepatit, 80 siroz ve 16 hepatoselüler kanser) çalışmaya dahil edilmiştir. Hastaların açlık kan şekerleri değerlendirilerek, normoglisemi (NG), bozulmuş açlık glukozu (BAG) ve DM durumları saptanmıştır. Hastalar yaş, cinsiyet, etyoloji (HBV, HCV, alkol ve kriptojenik) ve hastalık grubuna (kronik hepatit, karaciğer sirozu, hepatosellüler kanser) göre, sirozu ve hepatosellüler kanser tanısı olan olgular ise ayrıca child-pugh ve MELD (Model for End-Stage Liver Disease) skoruna göre gruplandırılarak değerlendirilmiştir.BULGULAR: Toplam 186 kronik karaciğer hastasında diyabet ve bozulmuş açlık glukozu sıklıklarının sırasıyla %28 ve %20.4 olduğu görüldü. Sirozlu olgularda DM ve BAG sıklığının kronik hepatitlilere göre istatistiksel olarak fazla olduğu görüldü (p=0.004). Child A,B,C ve MELD skorunun 14 ve altı ile 15 ve üstü şeklinde gruplandırılan olguların NG, BAG ve DM dağılımlarında istatistiksel bir fark saptanmadı (p:0.781, p=0.423). Kriptojenik (%67.7), HCV (%56.8) ve alkole (%60) bağlı karaciğer hastalarında, HBV'li (%38.9) olgulara göre daha yüksek oranda BAG ve DM saptandı (p=0.017).TARTIŞMA: Kronik karaciğer hastalıklarında (KKH) çeşitli düzeylerde glukoz metabolizma bozuklukları ve diabetes mellitus (DM) sıklığı artmıştır. Sirozun komplikasyonu olarak gelişen hepatojenöz diyabet karaciğer hastalığının progresyonunu hızlandırmakta, morbidite ve mortaliteyi artırmaktadır. Çalışmamızda literatürle uyumlu şekilde KKH'nda BAG ve DM prevelansının topluma göre yüksek olduğu saptandı. Yine literatürle uyumlu olarak sirozlu olgularda kronik hepatitlilere göre BAG ve DM'nin artmış olduğu görüldü. Bu noktada ilerlemiş karaciğer hastalıklarında sık görülen diyabetin erken tanı ve tedavisiyle morbidite ve mortalitenin azalması beklenebilir. KKH'nda diyabet gelişiminde non-alkolik yağlı karaciğer hastalığı, alkol, hemokromatozis gibi etyolojik nedenlerin önemi bilinmektedir. Son dönemde özellikle HCV'li olgularda diyabet sıklığının artmış olduğuna dair yayınlar mevcuttur. Bizim çalışmamızda da HCV, alkol ve kriptojenik karaciğer hastalıklarında HBV'lilere göre artmış DM ve BAG sıklığı gözlenmiştir.ANAHTAR KELİMELER: Diyabet, kronik karaciğer hastalıkları, hepatojenöz diyabet, siroz.

AIM: Frequency of defective glucose metabolism of various degrees and diabetes mellitus (DM) is increased in chronic liver diseases (CLD). Diabetes that develops as a complication of cirrhosis is known as ?hepatogenous diabetes?, however insulin resistence and glucose intolerance is observed in most of the patients even during early stages of CLD. Etiologyand stage of the disease is important for development of hepatogenous diabetes. Moreover, diabetes increases the morbidity and mortality of patients with liver cirrhosis. The aim of this study was to evaluate the relationship of the frequency of diabetes mellitus development with the etiology and severity of disease in chronic liver disease (chronic hepatitis, liver cirrhosis and hepatocellular cancer).MATERIAL AND METHODS: A retrospective study was carried out by investigating the files of patients followed up at the Internal Medicine Department of Celal Bayar University Hospital between January 2007 and July 2010, with the diagnosis of chronic hepatitis, liver cirrhosis and hepatocellular carcinoma (HCC). One hundred eighty six patients with chronic liver disease (90 chronic hepatitis, 80 cirrhosis and 16 hepatocellular carcinoma) were enrolled in the study excluding the ones with diabetes mellitus and pancreatic disease in their history as well as the ones who had otoimmunity, biliary and nonalcoholic fatty liver disease, hemachromatosis, Wilson and other metabolic diseases in etiology. Fasting blood glucose levels of t he patients were evaluated to determine the state of normoglycemia (NG), impaired fasting glucose (IFG) and DM. Patients were evaluated according to their age, gender, etiology (HBV, HCV, alcohol and cryptogenic) and disease group (chronic hepatisis, liver cirrhosis, hepatocellular carcinoma) and patients with cirrhosis and hepatocellular carcinoma were also grouped according to child-pugh and MELD (Model for End-Stage Liver Disease) scores.RESULTS: Frequencies of diabetes and IFG were 28% and 20.4% respectively in 186 patients with chronic liver disease. It was seen that frequencies of DM and IFG in patients with cirrhosis were statistically significantly higher than those in patients with chronic hepatitis (p=0.004). Distribution of NG, IFG and DM were not detected to be significantly different between patients grouped as A, B, C according to Child or as 14 and below and 15 and above according to the MELD score. (p=0.781, p=0.423). BAG and DM were more found to be more frequent in patients with liver disease due to cryptogenic (67.7%), HCV (56.8%) and alcohol consumption (60%) compared to the cases with liver disease due to HBV (38.9%) (p=0.017).DISCUSSION: Frequencies of impaired glucose metabolism of various degrees and DM are increased in patient with chronic liver disease (CLD). Hepatogenous diabetes which develops as a complication of cirrhosis, accelarates the progression of liver disease and increases the morbidity and mortality. In our study, prevalences of IFG and DM in CLD were higher than the general population in accordance with the previous literature. Similarly, IFG and DM were more frequent in patients with cirrhosis compared to the ones with chronic hepatitis again in concordance with previous literature. At this point, morbidity and mortality may be expected to decrease with early diagnosis and treatment of DM frequently observed in patients with CLD. Importance of etiological causes such as non-alcoholic fatty liver disease, alcohol, hemochromatosis for development of DM in CLD. Recent publications report increased frequency of diabetes in patients with HCV. In our study, increased frequency of DM and IFG were observed in patients with liver disease due to HCV, alcohol and cryptogenic etiology compared to the ones with HBV.KEY WORDS: Diabetes, chronic liver disease, hepatogenous diabetes, cirrhosis.