Tespihdere (Çanakkale-Lapseki) kurşun çinko yatağının sıvı kapanım incelemeleri

Abstract

Tespihdere (Çanakkale) kurşun - çinko yatakları Biga Yarımadası'nda Tersiyer yaşlı volkanik kayaçlar içinde gözlenenen bakır - kurşun - çinko yataklarının tipik örneklerinden birisi olup, günümüzde kurşun - çinko üretimi amacıyla işletilmektedir.Yatakların yakın çevresinde Tespihdere sahasında Akçaalan andezitleri (Eosen), diğer lokasyonlarda ise Adadağı piroklastikleri (Oligo-Miyosen) yüzeylemekte olup, cevherleşmeler BKB -DGD konumlu fay hattı boyunca damar tipi ve üst seviyelerdeki ileri derecede breşleşmiş kesimlerde stockwork tipi oluşumlar şeklindedir. Cevherleşmelerde kalkopirit, pirit, galenit, sfalerit cevher minerali olarak, kuvars, kalsit ve barit ise gang minerali olarak gözlenmektedir. Sıvı kapanım incelemelerinden cevherleşmeleri oluşturan çözeltilerin ∼360–170 oC arasında değişen geniş bir sıcaklık aralığına ve ∼ %10–0.5 NaCl eşdeğeri tuzluluk oranına sahip oldukları, son buz ergime sıcaklıklarından da çözeltilerin NaCl'e ilaveten önemli miktarda Ca içerdikleri belirlenmiştir. Sıvı kapanım gruplarının bazılarında kaynama tespit edilmiştir. LA-ICP-MS ve crush-leach analiz sonuçları çözeltilerde Na'un ana katyon olduğunu ve ona Mg, K ve Ca eşlik ettiğini göstermektedir. Çözeltilerin metal konsantrasyonlarının bakır için en fazla ∼250 ila 550 ppm, Zn icin ∼150 ila 550 ppm, Pb icin ise ∼70 ila 500 ppm arasinda olduğu belirlenmiştir. Tespihdere sahasında ki galeriden alınan iki örnekte Zn içerikleri açısından belirgin bir azalma tespit edilmiş olup, cevher taşıyıcı klorlu komplekslerde damardaki basıncın düşmesine bağlı olarak seyrelme olabileceği şeklinde yorumlanmıştır. Sülfür izotopları jeokimyası sonuçları kalkopirit örneklerinde 34S değerinin, Tespihdere sahasında -5.4 ile -2.4 ‰, arasında ve Azıtepe sahasında ise -5.6 ile -6.9 ‰ değişmekte olup, galenit örneklerinin 34S değeri ise Azıtepe sahasında -9.0 ile -9.8 ‰ arasında değişmektedir. Bu değerlerin cevherleşmelerin oluşumu sırasında hidrotermal çözeltilerde gözlenen kaynama ile ilişkili olduğu düşünülmektedir.

Tesbihdere (Çanakkale) lead-zinc deposits are typical examples of the copper-lead-zinc deposits occurred in the Tertiary volcanic rocks outcropped in the Biga Peninsula, and are being mined for lead-zinc production. Volcanic rocks around the investigated deposits are Akçaalan andesite (Eosen) at Tesbihdere mineralization and Adadağı pyroclastics (Oligo-Miocene) at other mineralizations and show two different mineralization styles such as; stockwork ore veinlets in the upper parts and ore veins along the fault zones in the depper parts. Chalcopyrite, galena, sphalerite and pyrite are ore minerals and quartz, calcite and barite are gang minerals.Microthermometry of fluid inclusions shows a wide range of temperatures, ∼360–170◦C, and salinities, ∼10–0.5 wt.% NaCl, in the samples from different deposits studied. The small number of low eutectic melting temperatures indicates that the presence of a significant amount of cations, most likely Ca++2, in addition to NaCl in the fluid. There were also determined boiling at some Fluid Inclusion Assemblages FIA. LA-ICP-MS and crush-leach analyse show the fluids are dominated by Na, with the concentrations of K>Ca>Mg combined equivalent to the concentration of Na. The Cu concentration is highest at ∼500 ppm followed by Zn at ∼300–500 ppm and Pb at ∼100– 200 ppm. There is also a clear difference in the Zn concentrations for the two Tesbihdere samples, from the same gallery. Deposition of the ore metals from chloride complexes would be by cooling of the fluids due to adiabatic expansion on opening of the veins and or dilution of the chloride complexs by meteoric water.The δ 34 S values of chalcopyrite range from -5.4 to -2.4 ‰ in the Tesbihdere deposit and -5.6 to -6.9 ‰ in the Azitepe deposit; The δ 34 S values of galena from Azitepe deposit are -9.0 to -9.8 ‰. These more negative δ 34 S values can be explained because of boiling of the hydrothermal fluid.