Opere meme kanserli kadın hastalarda omuz disabilitesine yönelik fizik tedavi modaliteleri ve egzersiz ile sadece egzersiz tedavisinin etkilerinin karşılaştırılması

Abstract

Amaç: Meme kanserine bağlı radikal veya koruyucu meme cerrahisi geçiren hastalarda postoperatif orta ve geç dönemde ağrı ve/veya eklem hareket kısıtlılığına sebep olan üst ekstremite sorunlarında kombine fizik tedavi modaliteleri ve egzersiz tedavisi ile sadece ev egzersiz tedavisinin etkilerinin karşılaştırılmasıdır.Yöntem: Çalışmaya Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon polikliniğine meme Ca operasyonu sonrası omuz problemleri nedeniyle başvuran 40 hasta alındı. Fizik muayenede manuel gonyometre ile her yöne omuz eklem hareket açıklığı (EHA), 10 cm?lik visuel analog skala kullanılarak istirahat ve aktivite sırasında ağrıları değerlendirildi. Disabilite değerlendirmesi için DASH (Disabilities of the Arm, Shoulder and Hand) anketi ve Constant ölçeği uygulandı. Yaşam kalitesi değerlendirmesi için SF-36 kullanıldı. Hastalar daha sonra iki gruba ayrıldı ve bir gruba sıcak paket, kesikli US ve TENS içeren fizik tedavi ve egzersiz tedavisi diğer gruba sadece ev programı verildi. Hastalar tedavi sonrası ve 3. ayda kontrol edildi. İstatistiksel analizler için SPSS (Statistical Package for Social Sciences) for Windows 15.0 programı kullanıldı. Çalışma verileri değerlendirilirken tanımlayıcı analizler Ortalama±Standart Sapma olarak verilmiştir. Gruplar arası karşılaştırmalarda Mann-Whitney U testi kullanıldı. Bağımlı gruplarda tedavi öncesi ve sonrası değerlendirmelerde Wilcoxon işaret testi kullanıldı. Ağrı, EHA, disabilite (DASH ve Constant skorları) ve yaşam kalitesi arasındaki ilişkiler Spearman korelasyon analizi ile, kategorik değişkenlerin birbiriyle karşılaştırılması Chi-Square ve Fisher testleri ile değerlendirildi. Sonuçlar %95 güven aralığında, anlamlılık p<0,05 düzeyinde değerlendirildi.Bulgular: Hastaların ortalama yaşları 47,6±9.5 yıl, operasyon üzerinden geçen süre ort. 18.1±7,1 ay idi. Hastaların %40?ına (n=16) Modifiye Radikal Mastektomi (MRM), %60'ına Meme Koruyucu Cerrahi (MKC) uygulanmıştı. %65 hastada radyoterapi öyküsü mevcuttu. 23 hastada (%57,5) istirahat sırasında hafif (VAS=1,2±1,3), 37 hastada (%92.5) ise aktivite sırasında hafif-orta düzeyde (VAS=3,7±2,1) omuz ağrısı mevcuttu. Hastaların %52,7?sinde omuz EHA?larında en az bir yöne kısıtlılık mevcuttu. Ortalama DASH ve constant disabilite skorları sırasıyla 67,6±11,8 ve 35,3±8,7 idi. EHA ölçümlerinden fleksiyon, abdüksiyon ve ekstansiyon açılarının VAS, DASH, Constant ve SF-36 ölçekleri ile korelasyon gösterdiği saptanmıştır (p<0,05). Her iki grup arasında yaş, VKİ, EHA ölçümleri, DASH ve constant skorları ve SF-36?nın bütün alt parametreleri ve VAS skorları arasında fark yoktu. Fizik tedavi grubunda tedavi sonrası fleksiyon, abdüksiyon, ekstansiyon ve dış rotasyon ölçümleri; DASH ve constant skorları, VAS istirahat ve aktivite değerleri, SF-36 alt parametrelerinden fiziksel fonksiyon, sosyal fonksiyon ve ağrı?da anlamlı iyileşmeler saptandı. Egzersiz grubunda ise tedavi sonrasında fleksiyon, abdüksiyon, VAS aktivite ve SF-36?nın fiziksel fonksiyon alt parametresinde anlamlı iyileşmeler saptandı. Tedavi sonrası değerler karşılaştırıldığında omuz EHA fleksiyon (p<0.001), abdüksiyon (p<0.001), dış rotasyon (p=0,015), DASH (p<0,001) ve Constant skorları(p<0,001), aktivite (p<0,001) ve istirahat (p=0,038) VAS ağrı değerleri fizik tedavi grubunda, egzersiz grubuna göre istatistiksel olarak daha iyiydi. 3. Ay değerlendirmesinde ise fleksiyon ve abdüksiyon açıları, DASH ve Constant skorları ile aktivitedeki VAS skorundaki iyilik hali egzersiz grubuna göre fizik tedavi grubunda daha belirgindi.Sonuç: Çalışmamızda opere meme kanserli olgularda omuz eklemiyle ilgili problemler sık olarak saptanmış ve önemli disabiliteye neden oldukları gözlemlenmiştir. Meme cerrahisi sonrası geç dönem disabilite rehabilitasyonunda kombine olarak uygulanan fizik tedavi bu hastaların ağrı, omuz EHA, disabilite ve yaşam kaliteleri üzerine olumlu etkiler göstermiştir. Egzersiz tedavisine eklenen fizik tedavi uygulamalarının tedavi etkinliğini arttırdığı ve etki süresini uzattığı saptanmıştır.Anahtar Kelimeler: Meme kanseri, fizik tedavi, egzersiz, omuz disabilitesi

Comparıson Of Effect Of Exercıse Alone To That Of Exercıse Plus Physıcal Therapy Modalıtıes On Shoulder Dısablıty In Female Patıents Wıth Operated Breast CancerObjectives: To compare effect of exercise alone to that of exercise plus physical therapy modalities for upper extremity disorders leading to pain and/or limited range of motion at middle and late postoperative term in patients who underwent radical or breast-conserving surgery owing to breast cancer.Materials: 40 consecutive patients applying to Celal Bayar University School of Medicine, Physical Therapy and Rehabilitation outpatient clinics for shoulder complaints following breast cancer surgery included in the study. In physical examination, range of motion for shoulder joint along with pain during rest and activity were assessed use manual goniometry and visual analogue scale of 10 cm, respectively. DASH (Disabilities of the Arm, Shoulder and Hand) inquiry and constant scale were used to evaluate disability. SF-36 was used for assessing life quality. Patients were then divided into two groups one of which composed those who were treated with exercise plus physical therapy modalities including hot pack, intermittent ultrasound and TENS while the other one composed those treated with home exercise therapy alone. Patients were examined just after therapy and 3 months following therapy. In statistical analysis; Mann Whitney U, Wilcoxon signed-rank and Spearman?s correlation tests were used for comparing groups, treatments of choice and detecting associations between parameters, respectively. A ?p? value of lower than 0.05 was considered significant for all determinations.Results: Mean age of patients was 47.6±9.5 years while mean time from surgery was 18.1±7.1 months. 40% of patients underwent modified radical mastectomy (MRM) while 60% did breast-conserving surgery (BCS). 65% of patients had a history of radiotherapy. 23 patients (57.5%) defined milD shoulder pain (VAS=1.2±1.3) during rest while 37 patients (92.5%) did mild-moderate pain (VAS=1.2±1.3) during activity. 52.7% of patients had a limited range of motion for shoulder joint in at least one direction. Mean DASH and constant scale scores were 67.6±11.8 and 35.3±8.7, respectively. Angles of flexion, abduction and extension were shown to be correlated with VAS, DASH, Constant and SF-36 scales (p<0,05). Between the groups, there was no significant difference regarding age, body mass index, range of motion, VAS, DASH and constant scores along with all parameters of SF-36. Following the treatment in physical therapy group, significant improvements were observed in terms of flexion, abduction, extension, outer rotation, DASH & constant scores, VAS scores during rest and activity together with ? among SF-36 parameters ? physical & social functioning and pain. Besides, there observed some significant improvements also in exercise group following the treatment period which included flexion, abduction, VAS activity score and ? among SF-36 parameters ? physical functioning. When comparing post-treatment results; flexion (p<0.001), abduction (p<0.001), outer rotation (p<0.015), DASH score (p<0.001), constant score (p<0.001) along with rest (p=0.038) & activity (p<0.001) VAS scores were found more improved in physical therapy group. At third month; flexion, abduction, DASH, constant and VAS activity scores were still observed more improved in physical therapy group.Conclusion: In this study we observed disorders of shoulder joint are common in patients with operated breast cancer and caused significant disability. In late disability rehabilitation after breast surgery combined physical therapy had positive influences on pain, range of motion, disability and life quality of these patients. It was shown that physical therapy added to exercise therapy program increases the effectiveness of treatment and prolong the duration and impact of treatment.Key Words: breast cancer, physical treatment, exercises, shoulder disability