Ofislerdeki aydınlatma koşullarının görsel konfor memnuniyet ve ruh durumu üzerindeki etkileri: TWBA binası örneği

Abstract

Çalışma hayatı, insanlığın var oluşu ile ortaya çıkmış bir olgudur. Günümüz şartlarında ise insan var olabilmek için çalışmak zorundadır. Bu zorunluluğun sonucu olarak çalışma hayatı ve ortamları insanların özel hayatlarından ve özel hayatlarını geçirdikleri mekânlardan önce gelmektedir. Ofisler çalışma eyleminin gerçekleştiği mekânlar olarak tanımlanmakta ve çalışanların, geçirdiği zaman bakımından ikinci yaşam alanı olarak ele alınmaktadır. Çalışma mekânlarının, çalışanların hayatında bu denli geniş bir yere sahip olması fiziksel çevrenin buna göre tasarlanması gerekliliğini ön plana çıkarmıştır. Çalışanların deneyimlediği fiziksel çevre koşulları; verimliliğin, memnuniyetin, rahatlığın ve refahın belirleyici faktörlerindendir. Ofis tasarımında uygun olmayan seçimler, ortamın konforunu, çalışanların fizyolojik ve psikolojik ihtiyaçlarını olumsuz yönde etkilemekte ve verimi düşürmektedir.Bu bağlamda çalışmanın amacı, ofislerde iş görmek için temel fiziksel çevre koşulu olan aydınlatmanın, sadece yapay aydınlatmanın etkin olduğu ofis mekânlarında ve hem yapay hem doğal aydınlatmanın etkin olduğu ofis mekânlarında, kullanıcıların görsel konforuna, aydınlatmaya dayalı memnuniyetine ve ruh durumuna etki edip etmediğinin ediyorsa nasıl etki ettiğinin anlaşılması ve aralarında bir korelasyon olup olmadığının tespit edilmesidir. Belirtilen amaç doğrultusunda çalışmada ilk olarak; 15. yüzyılda oluşan ve 19.yüzyılın ikinci yarısında değişime uğrayarak günümüz bilgi iletişim çağına uygun bir anlayış kazanan, insanların günümüzde var olabilmek için çalışmak zorunda olmasından dolayı önemli bir yere sahip ofis yapılarının gelişim süreci ve kullanıcı (çalışan) ile arasındaki ilişki detaylı açıklanmıştır. Ofislerde kullanıcının görsel konforu, memnuniyeti ve ruh durumunun olumlu yönde olması için gerekli doğal ve yapay aydınlatma koşulları, belirli sınırlar içerisinde tutulması gereken aydınlığın niceliğini ve niteliğini oluşturan bileşenler detaylı açıklanmıştır.Çalışmanın amacı doğrultusunda; yurtdışı destekli reklam ajansı olan TBWA 'nın İstanbul Etiler semtinde bulunan ofis binası içerisinde 2 farklı aydınlatma koşuluna sahip çalışma hacmi seçilmiştir. 1.tip hacim; doğal aydınlatmadan dolaylı bir şekilde yararlanabilen, çoğunlukla yapay aydınlatmanın kullanıldığı, 2.tip hacim; doğal aydınlatmadan faydalanamayan sadece yapay aydınlatmanın kullanıldığı çalışma mekânıdır. Her iki hacimde mevcut aydınlatma sistemi ve tasarım kararları, uluslar arası standart ve kriterlere dayalı ölçülüp değerlendirilmiş ve kullanıcıların yani çalışanların görsel konfor, memnuniyet ve ruh durumlarına etki edip etmediği, ediyorsa nasıl etki ettiği yapılan anketler ile tespit edilmiştir.Sonuç olarak; doğal aydınlatmanın hacim içerisinde yokluğu, kısıtlı oluşu ve mevcut aydınlatma tasarımının sahip olduğu olumsuz bileşenler ile doğru orantılı olarak çalışanların görsel konforunun, memnuniyetinin ve ruh durumunun olumsuz yönde etkilendiği anlaşılmıştır. Bahsi geçen olumsuzluklara çözüm olarak, ele alınan ofis binasında çalışma mekânları doğal aydınlatmadan ve dış dünya görüşünden faydalanabilecek şekilde planlanmalı ve aydınlatma tasarımı kullanıcı gereksinimleri ve standartlar doğrultusunda yapılmalıdır. İlerleyen çalışmalarda ise bu çalışmaya ek olarak aydınlatma tasarımının kullanıcı performansına ve verimine etkisi incelenebilir böylelikle aydınlatmanın önemi daha detaylı bir şekilde vurgulanarak konuya daha fazla dikkat çekilmesi sağlanabilir.Anahtar Kelimeler: Görsel konfor, Memnuniyet, Ruh durumu, Aydınlatma, Çalışma mekânları.

Working life is a fact that emerged with the existence of humanity. In today's conditions; people have to work in order to subsist. As a result of this necessity; working life and working areas become more important than private life and living spaces (as much important as the domestic spaces). Offices are defined to be the working areas and accepted as a second living space. Having such an important place in people's life; the physical environment is required to be designed according to user needs. The physical environment conditions that employees experienced are significant factors of (for) efficiency, satisfaction, comfort and welfare. Inappropriate preferences; effect the environmental comfort, psychological and physiological needs of the employees negatively and reduce efficiency.In this context the aim of the study is to determine if lighting; which is the basic physical environmental condition, has an effect on user's visual comfort, visual satifaction and mood in an office place lit only by artificial lighting and by both artificial and natural lighting; if yes how these cases are effected and is there a correlation between them. According to the objective of the study; firstly the relation between the user and the development process of office places, which came up in the 15th century and obtained an understanding convenient to today's information and communication age with a change in the second half of the 19th century, is explained detailed. The components, that form the quality and quantity of artificial and natural lighting conditions required for a positive visual comfort, satisfaction and mood are defined.For the purpose of the study; two working areas with different lighting conditions in TBWA, an international advertising agency, office building in Istanbul Etiler are chosen as research field. First type of field (working area) is mostly lit by artificial lighting and indirectly by daylight; while second type of field (working area) is lit only by artificial lighting. In both fields; the existing lighting system and design are evaluated according to international standards and effects on visual comfort, satisfaction and mood of employees are detected. As a result it is determined that, with the low (very limited) existance (presence) of daylight and negative components of existing lighting design; the visual comfort, visual satisfaction and mood of the employees are affected negatively. As a solution for the stated negativities; the working areas in the office building should be placed as they can benefit from daylight and exterior view; and lighting systems should be designed according to standards and the needs of the employees.In addition to this study; the future studies can search the effects of lighting design on user performance and efficiency. Thus; the importance of lighting can be emphasized in detail and more attention can be drawn.Key words: Visual comfort, Visual satisfaction, Mood, Lighting, Working places.