Kronik obstrüktif akciğer hastalığı olan bireylerin sosyal destek gereksinimlerinin belirlenmesi

Abstract

8. ÖZET Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH), bireyi fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden etkileyerek yaşam kalitesinin düşmesine neden olan önemli bir hastalıktır. Bu araştırma KOAH'lı hastaların `sosyal destek gereksinimlerini` belirlemek amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini 15 Şubat 2000 - 15 Eylül 2000 tarihleri arasında Malatya Devlet Hastanesi Göğüs Servisi'nde ve Malatya Sigorta Hastanesi Göğüs Servisi'nde yatan KOAH'lı 135 hasta oluşturmuştur. Çalışmada demografik özellikleri belirlemek amacıyla `Anket Formu`, sosyal ilişkinin yapısını belirlemek amacıyla `Sosyal Ağ Listesi`, sosyal ilişkinin ne ölçüde destekleyici olduğu ve kişiye verdiği doyumu değerlendirmek amacıyla `Algılanan Aile Desteği Ölçeği` ile `Algılanan Arkadaş Desteği Ölçeği` kullanılmıştır. Veriler T-Testi, Kruskal Wallis, Mann-Whitney U, Anova önemlilik testleri ve Korelasyon analizi ile değerlendirilmiştir. Araştırmaya katılan hastaların %62.9'u erkek, %54.8'i 65 ve üzeri yaşta, %52.6'sı okuma yazma bilmemektedir. Hastaların Algıladığı Aile Desteği puanı 40 puan üzerinden ortalama 27.68, Algıladığı Arkadaş Desteği puan ortalaması 16.95 olarak bulunmuştur. Ailelerden algılanan sosyal desteğin arkadaşlarından algılanan sosyal destekten daha güçlü olduğu belirlenmiştir. Hastaların yaşı arttıkça ve yeme içme problemi yaşayanlarda algılanan aile ve arkadaş desteğinin her ikisinin birden önemli derecede azaldığı; çekirdek aile yapısına sahip, evliliğinden memnun olmayan ve sosyal güvencesi olmayan hastaların algılanan aile desteğinin önemli derecede azaldığı; eğitim düzeyi düşük, gelir durumu düşük, sık dispne problemi yaşayan, uyku problemi olan ve boş zamanlarında hiçbir aktivitede bulunamayarak tüm zamanını hastalık semptomları ile başetmeyle geçiren hastalarda ise arkadaş desteğinin önemli derecede azaldığı bulunmuştur. 92Hastaların cinsiyeti, yaşadıkları yer, medeni durumu, çalışmama nedeni, çocuk sayısı, hastalığın tanı konulma süresi, hastaneye yatma sayısı, ilaçlarını düzenli kullanma durumu, başkalarına bağımlı olma durumu ve seksüel yaşamın değişmesi durumu ile algılanan aile ve arkadaş desteği arasında önemli bir ilişkinin olmadığı belirlenmiştir. Hastaların sosyal ağındaki birey sayısının ortalama 10.08 olduğu, sosyal ağdaki birey sayısı ile algılanan destek arasında direkt bir ilişkisinin olmadığı bulunmuştur. Sosyal ağda belirtilen bireylerin tümüne yakınının aile bireylerinden olduğu (9.59), arkadaş sayısının yok denecek kadar az olduğu (0.50) ve hekim, hemşire gibi sağlık personelinin sosyal ağda yer almadığı saptanmıştır. Köyde yaşayan, eğitim düzeyi yüksek, çok çocuklu ve daha önce hastaneye yatmayan hastaların sosyal ağındaki birey sayısının önemli oranda artığı; kadınların, eğitim düzeyi yüksek, çok çocuklu ve uyku problemi olmayan hastaların ise sırdaş sayısının önemli derecede arttığı bulunmuştur. Anahtar Sözcükler :Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH), sosyal destek. 93

9. SUMMARY Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) is a serious illness which, by affecting the individuals physically, emotionally and socially, causes to decrease their life qualities. The aim of this study is to determine the needs for the social support of the patients with COPD. The study was carried out on 135 in-patients with COPD at the chest diseases departments of bath State Hospital and Social Insurance Hospital in Malatya, Turkey between 15th February 2000 and 15th September 2000. A `questionnaire form` to determine the demographic characteristics and a social network question list to determine the structure of the social relations were used in the study. And the 'Terceived Support Scale from Family` (PSS-Fa) and the `Perceived Support Scale from Friends` (PSS-Fr) were used to find out to what extent the social relationship was supportive, and to assess the personal satisfaction that the social relations provide. The findings were evaluated by using T-Test, Kruskal Wallis, Mann Whitney U, Anova significance tests and correlation analysis. 63 per cent of the patients involved in the study were male, 54.8 per cent of them were at the age of 65 or over and 52.6 per cent were illiterate. The patients perceived family support point was average 27.68 out of 40 and their perceived friends support point was found to be 16.95. It was found that the perceived social support from the family was superior to the one perceived from the friends. As patients got older and in those who had difficulties in eating and drinking, both the perceived support from family and the one from friends were seen to have significantly decreased. In those having a nucleus family structure, in those having an unhappy marriage and in those not having any social assurance, the perceived support from family was found to have dramatically decreased. In addition, it was found that the perceived support from friends had been greatly 94decreased in such patients as those not having satisfactory education those possessing low income, those having frequently dispne problem, those suffering insomnia and those not doing any activities in their spare time but spending all their time by trying to deal with their illness symptoms. It has been found that the perceived support from family and from friends has no important relation with the sex of patients, where they live, their martial status, the reason for the diagnosis the frequency of admittion to hospital, taking medicine regularly, being dependent on others and the change of sexual life. I was found that the average number of individuals in the social network was 10.08 and that there was no direct relationship between the number of the individuals in the social network and the perceived support. It was also found that nearly all the individuals in the social network were family members (9.59) while there were almost no friends in the network (0.50) and that health providers such as physicians and nurses had not participated in the social network. It was found that while the number of individuals in the social network of such patients as those living in rural areas, those having well-education, those having a great number of children and those not being admitted to hospital before had significantly increased, the number of confidants of the female patients, well- educated patients, the patients having lots of children and the patients not having insomnia problem had greatly increased. Key Words : Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD), social support. 95