Arnebia densiflora (Nordm.) Ledeb. bitkisinden elde edilen ekstrenin yara iyileşmesi üzerine etkisinin deneysel olarak incelenmesi

Abstract

Boraginaceae familyasına ait olan Arnebia densiflora tıbbi önem taşıyan bir bitkidir. Etken madde olarak naftakinon içermektedir. Naftakinonlann antitümoral, antibakteriyel, antiinflamatuar ve yara iyileştirici etkileri olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışmada; Türkiye'de Sivas yöresinde yaygm olarak bulunan A. densiflora bitkisinin köklerinden n-hekzan kullanılarak hazırlanan ekstrenin ratlarda deneysel olarak oluşturulan intraoral yaralara; topikal olarak uygulanması sonucunda, yara iyileşmesindeki değişikliklerin histopatolojik olarak incelenmesi ve yara iyileşmesine katkıda bulunabilecek yeni ajanların geliştirilmesine yardımcı olmak amaçlanmıştır. Çalışmada 96 adet Wistar albino türü rat kullanıldı. Ratlarda intraoral olarak üst çene palatinal bölge orta hatta bisturi veya elektrokoter kullanılarak 10 mm uzunluğunda yaralar oluşturulup iyileşmeye bırakıldı. Kontrol grubundaki hayvanlara ait yaralara hiçbir madde veya ilaç uygulanmadı, deney grubundaki hayvanlarda oluşturulan yaralara ise, %10'luk A. densiflora kök ekstresi topikal olarak günde bir kez olmak üzere uygulandı. Altışarlı gruplar halinde 4., 7., 14., ve 21. günlerde sakrifiye edilen ratlann palatinal bölgelerinden elde edilen doku örnekleri ışık mikroskobu kullanılarak histopatolojik olarak incelendi. Yapılan çalışma sonucunda bisturinin en az travma ile daha düzgün insizyon yaptığı ve elektrokoter yaraşma göre daha hızlı iyileştiği görüldü.%10'luk A. densiflora kök ekstresi gerek bisturi gerekse de elektrokoter yaralarında yara iyileşmesine olumlu katkıda bulunmuştur. 21. gün örneklerinin bazılarında izlenen epitelyal dejenerasyon ve kiste benzer yapılar uzun süre kullanmanın dokuya toksik etki yapabileceğini göstermektedir. Anahtar kelimeler: Arnebia densiflora, yara iyileşmesi, tıbbi bitkiler, bisturi, elektrocerrahi, palatinal mukoza.

Arnebia densiflora of Boraginaceae family is a plant which is important medically and contains naphthaquinones as active substance. It has been found out that naphthaquinones have antitumoral, antibacterial, antiinflammatuar and wound healing activity. In this study, by using n-hexan the extract was isolated from roots of A. densiflora which is common in Sivas region in Turkey and was applied topically to intraoral wounds created exprimentally in rats. The aim of this study was to investigate of histopathologic changes in wound healing and contribute to develop new agents. Ninetysix Wistar albino rats were used in study. 10 mm length of wounds were created in rat palatal mucosa midline region by using scalpel or electrocautery, then animals were left for healing process. No drug or substance were administered in control group animals. In the other groups, 10% extract of A.densiflora was applied topically to animals once a day. As each group consisted of 6 rats, animals were sacrified in 4th, 7th, 14th, 21st days and tissue samples harvested from palatal mucosa were evaluated with light microscope. As the result of study, it was seen that the wounds created by scalpel were the least traumatic, smoother and more rapid healing rather than otherscreated by electrocautery. It is has been seen that 10% extract of A. densiflora has progressive effects on healing both scalpel and electrocautery wounds. Epithelial degeneration and cyst-like regions observed among some 21st day examples show that they may have toxic effects on tissues because of long time using. Key words: Arnebia densiflora, wound healing, medicinal plants, scalpel, electrosurgery, palatal mucosa.