Hastalarda ameliyata bağlı bası yarası görülme sıklığı ve ilişkili faktörlerin belirlenmesi

Abstract

VIII. ÖZET Bu araştırma hastalarda ameliyata bağlı bası yarası gelişme sıklığı ve ilişkili olabilecek faktörlerin belirlenmesi amacıyla planlanmıştır. 8 Mayıs 2003 - 14 Ağustos 2003 tarihleri arasında prospektif - analitik - tanımlayıcı olarak gerçekleştirilen araştırmanın evrenini, K.T.Ü. Tıp Fakültesi Farabi Hastanesi ameliyathanesinde ameliyat olan hastalar, örneklemini ise 20 yaş ve üzeri olan, ameliyat süresi iki saat ve üstünde olan, genel anestezi alan, Braden Risk Değerlendirme Aracı'na göre ameliyat öncesi bası yarası açısından risksiz olan ve çalışmaya katılmayı kabul eden 84 hasta oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemini oluşturan 84 hastaya, ameliyata bağlı bası yarası oluşumu ile ilgili olduğu düşünülen ameliyat öncesi, ameliyat sırası ve ameliyat sonrası değişkenlerin yeraldığı Veri Toplama Formu, Beden Kitle İndeksi Veri Formu ve Braden Bası Yarası Risk Değerlendirme Aracı kullanılarak araştırmaya ait veriler elde edilmiştir. Braden Risk Değerlendirme Aracı, ameliyat öncesinde bası yarası açısından risksiz hastaları belirlemek, ameliyat sonrasında ise hastaların risk durumlarını ve risk alanlarını saptamak amacıyla uygulanmıştır. Ameliyat sonrası 6. güne kadar hastalar bası yarası açısından izlenmiş, risk durumları ve risk alanları belirlenmiştir. Araştırmada elde edilen veriler analizinde yüzdelik, Chi-Square, bağımlı gruplar arasındaki güvenirlik testi için Mc Nemar ve Cohen's Kappa testleri kullanılmıştır. Araştırma sonrasında elde edilen bulgulara göre hastaların %54,8'inde Evre-I bası yafası görülmüştür. Hastaların %4 1,3 'ünde birden fazla bölgede görülen bası yaralarının %56,5'i hiperemi şeklinde ortaya çıkmıştır.Bası yaralaranın ameliyattan sonraki 6 günlük izlemde hastaların %97,9'unda ilk 3 günde ortaya çıktığı belirlenmiştir. Araştırmada, cinsiyetle bası yarası arasındaki ilişki istatistiksel olarak anlamlı bulunmuş ve kadınlarda erkeklere göre daha fazla bası yarası görüldüğü saptanmıştır. 90Araştırmada hastalarda ameliyat sonrası hipoalbüminemi ile bası yarası oluşumu arasındaki ilişki anlamlı bulunmuş, ameliyat sonrası düşük albümin seviyesine sahip hastalarda daha fazla bası yarası geliştiği belirlenmiştir. Elde edilen bu sonuçlar doğrultusunda cerrahi servis ve ameliyathane hemşirelerine bası yarası oluşumu ile ilişkisi anlamlı çıkan risk faktörlerine yönelik ve hastalarda ameliyata bağlı bası yarası riskinin belirlenmesi için araştırmanın daha kapsamlı bir şekilde tekrarlanmasına yönelik önerilerde bulunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Ameliyata bağlı bası yaraları, insidans, risk faktörleri. 91

SUMMARY This study is planned for the aim to determine the factors improvement frequencies of pressure wounds connected with surgical operations. The universe of the study, which was realized between May 8, 2003 and August 14, 2003 with prospective analytical description method, was Farabi Hospital-Faculty of Medicine-KTÜ (The Black sea Technical University). 84 patients, who were all in and over 18 years of age and took general anesthesia and whose surgical operation was realized in and over 2 hours, participated our study. The participants were all, according to Braden Risk Evaluation Tool, without risk in respect of pressure wounds before the surgical operation and accepted to participate. Related data were gathered through 84 patients before-during-after the surgical operation by means of using several forms, such as Data Gathering Form, Body Mass Index Data Gathering Form, Braden Tool to Evaluate Risks of Pressure Wounds, including different variables. Braden Risk Evaluation Tool was used to evaluate the without risky, in respect of pressure wounds, patients before the surgical operation and to determine the risky conditions areas. All the participants were observed in respect of pressure wounds and the risky positions, risky conditions, risky areas were all determined. Chi-Square Test, Mc Neman and Cohen's Kappa Test to reach the reliability between the groups in the percentage analysis of all the data were used. According to all the data gathered after the research, Phase-I pressure wound was observed in 54,8 % patients, and it was also observed that pressure wounds can be seen in women more than men. It was interesting, in the study, to see the significant relationship between hypoalbuminemy and the pressure wound just after the surgical operation. Moreover, it was observed that the patients having low albumin level have more improved pressure wounds. In accordance with the gathered results several suggestions on pressure wounds, risk factors whose relations were found significant, determination of the 92risks related with pressure wounds, repetition of the research with more detail were given to the nurses working in operating rooms and surgical services. Key Words: Pressure sore due to surgery, incidence, risk factors. 93