Diyabetes mellitüs tanısı olan bireylere verilen planlı eğitimin metabolik kontrol üzerindeki etkisinin incelenmesi

Abstract

IX. ÖZETBu çalışma Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve UygulamaHastanesi endokrinoloji servisinde yatan ve polikinliğe başvurarak diyabetlibireylere verilen planlı eğitimin, metabolik kontrolleri üzerindeki etkisiniincelemek amacıyla deneysel olarak yapılmıştır.Çalışma örneklemini Nisan 2003-Temmuz 2003 tarihleri arasındaCumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama HastanesiEndorinoloji servisinde yatan ve polikinliğe başvuran Diabetes Mellitus tanısıalan ve araştırma sınırlılıkları içinde olan 25 deney, 25 kontrol olmak üzere 50birey oluşturmuştur.DM tanısı olan 25 deney, 25 kontrol gurubu birey çalışmanın örnekleminioluşturmuştur. Araştırma, örneklemini oluşturan tüm bireylere, sosyo-demografiközelliklerini ve tıbbi öykülerine ilişkin araştırmacı tarafından literatürdenyararlanılarak hazırlanmış hasta soru formuyla birlikte, metabolik kontrolleribelirlemek için metobolik kontrol formu uygulanmıştır.Çalışmada elde edilen veriler, ki-kare testi, iki ortalama arasındaki farkınönemlilik testi, iki eş arasındaki farkın önemlilik testi kullanılarak analizedilmiştir. Yapılan analizler sonucunda, deney ve kontrol grubu bireylerin benzerolduğu saptanmıştır.Deney grubunda yer alan birey ve yakınlarına ilk görüşmeden sonra bireray ara ile üç defa planlı öğretim yapılmıştır. Kontrol grubundaki bireylere iseöğretim programına alınmamış, bu bireyler temel bakım ve tedaviyi almışlardır.Eğitimin etkinliğini belirlemek amacıyla elde edilen bulgular yönünden iki grupkarşılaştırılmıştır.Eğitim öncesi, deney ve kontrol grubundaki bireylerin metabolik kontroldeğer ortalamaları karşılaştırılmış ve istatistiksel olarak fark bulunmamıştır.Deney grubunda bir ay sonra (birinci eğitim sonrası) HbAlc, iki ay sonra (ikincieğitim sonrası) AKŞ, PPKŞ, HbAlc, üç ay sonra (üçüncü eğitim sonrası) AKŞ,PPKŞ, HbAlc, DKB trigliserit, total kolesterol ve LDL kolesterol değerleriarasındaki fark anlamlı (p<0.05) bulunmuştur. Kontrol grubunda ise ilk ve sonölçümlerdeki metabolik kontrol değer ortalamaları arasındaki fark, idrarda glikoz108değeri ve trigliserit değerleri için anlamlı (p<0.05) bulunmuşken, diğer metabolikdeğerler arasında farkın anlamsız (p>0.05) olduğu belirlenmiştir.Bu araştırmada, eğitim programına alınmış bireylerde metabolik kontroldeğerleri üzerine olumlu düzenlemeler olduğu görülmüştür. Bu olumludüzenlemeler sonucunda uygulanan eğitim programının etkili olduğu sonucunavarılmıştır.Araştırmadan elde edilen bulgular doğrultusunda DM'lü bireyleremetabolik kontrolün sağlanması, eğitime aile yakınlarının katılımının sağlanmasıve daha fazla birey ile tekrarlanmasına yönelik önerilerde bulunulmuştur.Anahtar kelimeler: Diyabetes Mellitüs, Hasta ve aile eğitimi, metabolikkontrol.109

SUMMARYThis experimental study has been performed with diabetic patientsfollowed by endocrinology clinics and policlinics of Research and ApplicationHospital of Medical Faculty of Cumhuriyet University in order to investigate theeffect of planned education on metaolic controls of patients.The study group contained 50 patients (25 controls and 25 tests) fulfillingthe criteria of the study who admitted to endocrinology clinics and policlinics ofResearch and Application Hospital of Medical Faculty of Cumhuriyet Universitybetween 2004 April and 2004 july and diagnosed as diabetes mellitus.Patient qoestionaire prepared by the investigator with the help ofliteratures for social and demographic properties and medical histories andmetabolic control forms were applied to all patients in order to identify metaboliccontrols with the patient questionaire.Data from the study were analyzed with chi-square test, test of importanceof the difference between two avegares, and the test of importance of thedifference between two pairs. According to these analysis, the two groups werefound statistically similar.Three planned education programmes with one month intervals wereperformed after the first visit to all patients and their relatives in the test group.Patients in the control group received primary care and treatment withouteducation program. Datas of the two groups were compared to examine theeffectiveness of the education programme.Before the education programme; there was no statistically importantsignificance between the metabolic control parameters of the test and the controlstudy. In the test group; HbA1c levels were examined after one month (after thesecond education programme) fasting and postparandial blood glucose and levelswere examined after two month (after the third education programme) and fastingand postparandial blood glucose, HbA1c, triglyceride, total cholesterol, LDLcholesterol levels and diastolic blood pressures were examined at the end of thethird month. The difference between the measurements were statisticallysignificant (p<0.05). In the control group, the difference between blood glucose110and triglyceride in the first and last measurements were statistically significant(p<0.05), whereas other metabolic parameters were not different (p>0.05).With this study, we saw that education programme has resulted in positivechanges in metabolic parameters of patients. With these findings, it?s concludedthat the education programme is effective.According to the results of this study; it is advised that all patients shouldparticipate in the education programme with family members as much as possible.Key words: Diabetes mellitus, patient and family education, metabolic controls.111