Hemodiyaliz uygulanan hastalarda özbakım gücü ve öz yeterliliğin değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışma Sivas İlinde çeşitli hemodiyaliz merkezlerinde tedavi olanbireylerde öz bakım gücü ve öz yeterliliğin değerlendirilmesi ve aralarındakiilişkinin irdelenmesi, öz bakım ve öz yeterliliği etkileyen faktörlerinbelirlenmesi amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır.Çalışmanın örneklemini 1 Mart-Mayıs 2006 tarihleri arasında,Cumhuriyet Üniversitesi Hastanesi hemodiyaliz ünitesindeki 34 hasta, Sivas I.İzzettin Keykavus Devlet Hastanesindeki 54 hasta, Sivas Devlet Hastanesihemodiyaliz ünitesindeki 37 hasta olmak üzere toplam 125 hastaoluşturmaktadır. Araştırma örneklemini oluşturan tüm hastalara, sosyodemografikve klinik özelliklerini, öz bakım gücü ve öz yeterlilik düzeyinietkileyen faktörleri belirlemek amacı ile araştırmacılar tarafından literatürdenyararlanılarak hazırlanmış kişisel bilgi formu, öz bakım gücü ölçeği ve özyeterlilik ölçeği uygulanmıştır. Çalışmada elde edile veriler; yüzdelikhesaplama, ortalama, iki ortalama arasındaki farkın önemlilik testi, tek yönlüvaryans analizi, Tukey testi, Kruskal-Wallis testi kullanılarak analiz edilmiştir.Yapılan çalışmanın sonucunda hastaların öz bakım gücünü, eğitim,çalışma durumu, gelir düzeyi, hemodiyalize girme sıklığı etkilerken, özyeterlilik düzeylerini ise yaş, cinsiyet, eğitim durumu, çalışma durumu, gelirdüzeyi, sosyal güvence durumu ve hemodiyalize girme sıklığının etkilediğibelirlenmiştir. Ayrıca hastaların öz bakım gücü ve öz yeterlilik düzeyleriarasında pozitif bir ilişki elde edilmiştir. Hastaların öz bakım gücü arttıkça özyeterlilik düzeylerinin de arttığı saptanmıştır.Hemodiyaliz işlemi, hastaların öz bakım ve öz yeterlilik düzeylerinietkilemektedir. Öz bakım ve öz yeterlilik arasında pozitif ilişki bulunmaktadır.Çalışmadan elde edilen bu sonuçlar doğrultusunda, hemodiyaliz uygulananhastaların öz bakım gücü ve öz yeterlilik düzeylerini arttıracak eğitimprogramlarının düzenlenmesini ve bu programlara ailenin de katılarak bütüncüanlayış doğrultusunda etkin planlamalar yapılması gerektiği önerilmektedir.Anahtar Kelimeler: Öz bakım gücü, öz yeterlilik, hemodiyaliz,hemşirelik

The purpose of this study, performed on patients at the differenthemodialysis centers in city of Sivas, is to assess patients? self-care ability andself-efficacy, to examine the relationship between them and to determine thefactors affecting self-care ability and self-efficacy.This study was carried out during March 1st ?May 1st 2006 with 34patients at Hemodialysis Center of Cumhuriyet University Hospital, 54 patientsat Sivas I. İzzettin Keykavus State Hospital and 37 patients at HemodialysisCentre of Sivas State Hospital in total 125 patients as sample group. All patientsin the sample were given to fill out a personal information form, self-careability assessment form and self-efficacy assessment form, prepared by theresearchers using the related literature, for the purpose of determining theirsocio-demographic and clinic characteristics, and determining factors affectingtheir self-care ability and self-efficacy levels. Data collected from the study wasanalyzed using percent, mean, Tukey test, significance test of two means, Onewayvariant analysis and Kruskal-Wallis test.The study results demonstrate that while there is a correlation betweenself-care ability and education level, work status, income level and frequency ofhemodialysis application, factors such as age, gender, education level, workstatus, income level, social insurance status and frequency of hemodialysisapplication determine self-efficacy. Furthermore, a positive correlation wasfound between patients? self-care ability and self-efficacy. It was determinedthat as the level of self-care ability increases self-proficiency level alsoincreases.Hemodialysis application affects patients? self-care ability and selfefficacylevels. There is a positive correlation between self-care ability and selfefficacy.In view of this study?s results, it is recommended to organizeeducation programs to increase self-care ability and self-efficacy levels ofhemodialysis patients and prepare comprehensive plans including patients?families.Key Words: Self-care ability, self-efficacy, hemodialysis, nursing.