Fevzi Lütfi Karaosmanoğlu

Abstract

IV ÖZET Fevzi Lûtfî Karaosmanoğhı Fevzi Lütfi Karaosmanoğlu 13 Haziran 1900 tarihinde Manisa'da doğmuştur. Babası, Manisa müftüsü Hafiz Mehmet Emin Efendi'nin (öl 1904) oğlu Lütfullah Efendidir (öl. 1904). Annesi ise Karaosmanzâde'lerden Hafiz Haüde Hanımdır (öl. 1969). Fevzi Lütfi Manisa Süleyman Paşa İlkokulunu ve Manisa İdadisini bitirdi. Daha sonra izmir Sultanisinden mezun olup Halkalı Yüksek Ziraat Mektebine girdi (1918) ve 1922'de bu okulu da başarıyla tamamlayıp diplomasını aldı. Fevzi Lütfi, o dönem için oldukça iyi bir tahsil hayatı geçirmesine rağmen, herhangi bir memuriyette bulunmadı. Bir aralık Hukuk Fakültesine devam etti ise de, istiklâl Mahkemesine sevk edilmesi sebebiyle okuldan uzaklaştırıldı. Fevzi Lütfi Ziraat Mektebini bitirmişti, ama O, okuyup yazmaktan zevk alıyordu, edebiyata meraklıydı. İlk olarak Dergah ve Yeni Mecmua dergilerinde kısa hikâye ve roman eleştirileri yayınlandı (1921-1923). Dergâh dergisi Fevzi Lütfi'nin edebi formasyonunda bir hayli etkili oldu. Bu arada, Yahya Kemal ve Ahmet Haşim gibi ünlü şairlerle tanıştı ve dost oldu. Bu dergilerin dışında, Resimli Gazete ve Son Telgraf gazetelerinde gündelik ve politik konularda yazdan yayınlandı (1923-1924). Bir süre soma sahibi olduğu Son Telgraf gazetesi, 6 Mart 1925'te Sıkıyönetim kanunu gereğince kapatıldı. Kendisi de, yazılarıyla Şeyh Said'i isyana teşvik ettiği gerekçesiyle tutuklanarak 22 Haziran 1925'te Şark İstiklâl Mahkemesine sevk edildi. Elâzığ Şark İstiklâl Mahkemesinde yargılandı (11 Ağustos 1925) ve yaklaşık üç ay süren tutuklama devresinden sonra suçsuz görülerek 13 Eylül 1925'te serbest bırakıldı. Elâzığ'dan döndükten sonra gazeteciliği bıraktı. Fevzi Lütfi'nin hitabeti düzgündü, güzel konuşur, karşısındakileri etkilerdi. Türk Edebiyatını çok iyi bilirdi. Ahmet Haşim, Halide Edip ve Yakup Kadri hakkında ManisaHalkevinde konferanslar verdi. O, kooperatifçilikle de ilgilşenmiş, 1944'te izmir İncir ve Üzüm Tarım Satış Kooperatifleri asbaşkanlığı yapmıştır. Fevzi Lütfı 1945'te Vatan gazetesindeki yazılarıyla C.H.P yönetimine muhalefet etmiştir. Türkiye'de çok partili hayata geçilmesiyle birlikte D.P'ye katılmış ve 1950 seçimlerinde Manisa Milletvekili olmuştur. Ayrıca I. ve II. Menderes hükümetlerinde Devlet ve İçişleri Bakanlığı görevlerinde bulunmuştur. 1954 seçimlerinde yine Manisa'dan lO.dönem D.P. Milletvekili seçilmiştir. Bu arada, Fevzi Lütfi ile Menderes siyasi yaklaşımlanndaki farklılıklardan dolayı anlaşmazlığa düştüler. `6-7 Eylül 19.55` hadiseleri ve `İspat Hakkı` davası Fevzi Lütfı ile Menderes'in arasını iyice açtı. Bu gelişmeler üzerine, Fevzi Lütfi dokuz arkadaşıyla birlikte D.P' den ihraç edildi (14 Ekim 1955). Fevzi Lütfi D.P'den çıkardan veya istifa eden arkadaşlarıyla birlikte 20 Aralık 1955'te H.P'yi kurdu. H.P., teşkilâtlanmasnıı tamamlayamaması ve yeterli propaganda yapamaması gibi nedenlerle 1957 seçimlerinde başardı olamadı. Sadece aydınların ilgi gösterdiği bir parti konumuna gelen H.P., 1958'deki son kongresinde C.H.P.'ye iltihak etti. Fevzi Lütfi, 27 Mayıs 1960 ihtilâlinden sonra Kurucu Meclise seçildi. 1961 seçimlerinde 12. dönem C.H.P. Manisa milletvekili oldu. C.H.P. yöneticileri ile anlaşmazlığa düşünce 4 Mart 1962 'de milletvekilliğinden ve partisinden istifa etti. Fevzi Lütfi siyasetten aynldıktan somaki hayatını Salihli ve izmir'de geçirdi. A.P. genel başkanı Süleyman Demirel'in davetlisi olarak gittiği Ankara'daki kongreyi izledikten sonra döndüğü otelinde, 21 Ekim 1978'de öldü. Cenazesi İzmir'e getirilerek Karşıyaka Soğukkuyu mezarlığında toprağa verildi.

VI ABSTRACT Fevzi Lütfi Karaosmanoğlu was born in Manisa on the 13 th of June, 1900. His mother is Halide Hanım and his father is Lütfullah Efendi. After Fevzi Lütfi had graduated from `Süleyman Paşa İlkokulu` and `Manisa İdâdîsi`, he studied in the `İzmir Sultanîsi`. Then he successfully graduated from the `Halkalı Ziraat Mektebi` in 1922. Fevzi Lütfi was fond of literature and journalism though he graduated `Ziraat Okulu`, He published shart stories and critics of novel in Dergâh and Yeni Mecmua (between 1921 and 1923). He began to write on politics and daily matters in Resimli Gazete and Son Telgraf. But Fevzi Lütfi was arrested on the 22 nd of June 1925 and sent to The Independent Tribunal because of his articles on the paper of Son Telgraf. After being Judged at the Independent Tribunal in Elâzığ. He was decided to be unguilty and relased on the 13 the of September, 1955. Fevzi Lütfi Karaosmanoğlu Joined to `Demokrat` party in 1946 when the multi party system began. He become the deputy of Manisa in the gth and 10 th periods in the Turkish Grand National Assembly. At the some time he become respectively the minister of state and of interios. As he fell to a disagreement with Menderes, he was dismissed from the party, in 1955. Fevzi Lütfi together with his other friends dismissed from the `Demokrat` party they founded `Hürriyet Partisi` on the 20 th of December, 1955. Hovewer, this party failed in the elections of 1957 and therefore it Joined `Cumhuriyet Halk Partisi` in 1958. Fevzi Lütfi, was elected to the Representatives Assembly after the revolution on May 27, 1960. In the elections of 1961, he was elected as the deputy of Manisa from `Cumhuriyet Halk Partisi`. Hovewer again he felt into a disagreement with İsmet İnönü and therefore, he resigned from his post of deputy and his party, in 1962. After leaving forom Ankara he began to deal with asgriculture in Salihli. Fevzi Lütfi died in Ankara on the 2 1 th of October, 1 978.