Türkiye`de kamu harcamaları denetiminin etkinliği ve kaynak kullanımı açısından değerlendirilmesi

Abstract

ÖZET Özellikle demokratik ülkelerde, kamu kurumlarına verilen mali kaynakların bütçelerde öngörülen hizmetlere harcanması sürecinde yapılan harcamaların yasal mevzuata uygunluğu denetiminin yanısıra harcama etkinliğinin denetimi de önem kazanmıştır. Bütçe ödeneklerinin alternatif kamusal faaliyetlere tahsisi ile ülkede uygulanan bütçe sistemi arasında yalan ilişki vardır. Performans ve program bütçe sistemlerinde kamu kesimine tahsis edilen kaynakların etkin kullanımı için fayda-maliyet analizi, performans analizi ve program analizi gibi teknikler geliştirilmiştir. Türkiye'de 1973 yılından itibaren program bütçe sistemine geçilmiş olmasına karşın, bu sistemin gerektirdiği analiz teknikleri kullanılmamaktadır. Türkiye'de kamu harcamalarının denetiminde geleneksel olarak harcamaların yasal mevzuata uygunluğu açısından denetim yapılmaktadır. 1995 yılından başlayarak Maliye Bakanlığı bir kısım harcamaların ödenekle sınırlandırılmasına yönelik çalışmalara ağırlık vermektedir. İşçilik giderlerinin ödenekle sınırlandırılmasına yönelik çabaların başarılı olduğu tespit edilmiştir. Yine son yıllarda yayımlanan Başbakanlık Tasarruf Tedbirleri Genelgeleri ile harcamaların sınırlandırılmasına yönelik çabalara önem verilmektedir.1996 yılında kabul edilen bir kanunla Sayıştay'a kamu harcamalarının etkinlik f denetimini yapma görevi verilmiştir. Bu kanundan sonra Sayıştay'ın etkinlik denetimine başlaması beklenmektedir. 1050 Sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanununda tahakkuk memurlarının kusur hallerinin belirlenmiş olmasına karşın, bu kusur hallerinin karşılığı yaptırımların belirlenmemesi Türkiye'de etkinlik denetimine geçişi engellenmiştir. Diğer taraftan Türkiye Büyük Millet Meclisinin kesin hesap yasalarına gereken ilgiyi göstermemesi, tahakkuk memurlarının ödenekleri etkin kullanmamasında önemli rol oynamıştır.

ABSTRACT Beside the legitimateness control of public expenditures, especially in democratic countries, the control of spending efficiency had also gained importance in the process of spending of financial resources given the public institutions and to be spent into the public services planned in budgets. There is close relation between the allocation of budget payments to the alternative public activities and the budgetary system which is applied in country. In the performance and program budget systems, the techniques such as cost- benefit analysis, performance analysis and program analysis had been developed for the efficient use of resources allocated to the public sector. Although program budget system has been implementing in Turkey since 1973, the necessary analysis techniques have not been used. The public expenditures control in Turkey has been executed traditionally and contains the legitimateness of the expenditures. Since 1995, the Ministry of Finance has given more importance to the studies which are anticipating some expenditures should be limited by the allowances. It has been determined that the efforts for the limitation of labor costs with allowance had been succesively done. With the Public Saving Measurements Circulars which are published by Prime Ministery in recent years, it has been seen that the efforts for the limitation of expenditure are gained importance. Illf The task which is related to the control of public expenditures efficiency has been given the Turkish Audit Court with a code adopted in 1996. After this code, Turkish Audit Court must start the efficiency control of public expenditures. Although the defected operations of public excise-officers had been determined in the General Account Code with no. 1050, these excise-officers can not be punished because of the absence of sanctions related to these defected operations. This situation had been limited the efficiency control. The excise-officers in Turkey have not spent effectively the budget allowances due to insufficient importance which is given by Turkish Parliment to the final account codes. IV