Akciğer kanserili hastalarda öz-bakım gücü ve benlik saygısı ile aralarındaki ilişkinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma, Cumhuriyet Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi Radyasyon Onkolojisi Merkezinde tedavi gören akciğer kanserli hastaların öz-bakım gücü ve benlik saygısı ile aralarındaki ilişkinin belirlenmesi amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır.Çalışmanın örneklemini 01 Mart-31 Ağustos 2009 tarihleri arasında Cumhuriyet Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi Radyasyon Onkolojisi Merkezinde tedavi gören akciğer kanserli hastalar oluşturmuştur.Araştırma verileri Kişisel Bilgi Formu, Öz-Bakım Becerilerini Değerlendirme Formu, Coopersmith Benlik Saygısı Ölçeği (Coopersmith Self-Estem Inventory/ SEI), Öz-Bakım Gücü Ölçeği (Exercise of Self-Care Agency/ESCA) ile elde edilmiştir. Çalışmada elde edilen veriler bilgisayar ortamına aktarılarak uygun istatistiksel yöntemlerle değerlendirilmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde iki ortalama arasındaki farkın önemlilik testi, Mann Whitney-U testi ve 3 veya daha fazla gruplar için Kruskall Wallis testleri ile değerlendirilmiştir.Araştırmamızda akciğer kanserli hastaların öz-bakım becerilerinin hastalıktan etkilenme durumu incelendiğinde, hastaların çoğunun beslenme alışkanlığının, uyku gereksiniminin, boşaltım gereksiniminin, aktivite ve egzersiz gereksiniminin, hobilerinin, kendilerine olan saygılarının ve problemlerle baş etme durumlarının %70'in üzerinde etkilendiği belirlenmiştir. Bireylerin inanç ve değerleri ile giyim şeklinin %50'nin altında etkilendiği saptanmıştır.Araştırmamızda akciğer kanseri olan hastaların öz-bakım gücü puan ortalaması 84.56±15.63 olup, benlik saygısı puan ortalaması ise 67.90±12.75'dir. Ölçeklerden elde edilecek toplam puan ranjının ESCA'da 35-142 ve SEI'de 0-100 olduğu göz önüne alındığında, genel olarak akciğer kanserli bireylerin öz-bakım gücü ve benlik saygısı düzeylerinin ortalamanın üstünde olduğu söylenebilir. Öz-bakım gücü ve benlik saygısı puan ortalamaları arasındaki korelasyon değerlendirildiğinde, zayıf ve negatif yönde, anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır (r=-0.291, p=0.008). Bulunan korelasyon katsayısı istatistiksel olarak önemli olmasına rağmen bir ilişki ölçütü olarak zayıftır.Araştırmamızda 50 yaş ve üzeri grubun benlik saygısının gençlere göre daha az etkilendiği (p=0.007), kadınların öz-bakım gücünün erkeklerin ise benlik saygıları daha yüksek (p=0.048), tam gün çalışanların ise öz bakım gücünün daha yüksek olduğu (p=0.012) bulunmuştur. Bu değişkenlere göre öz-bakım gücü ve benlik saygısı düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark vardır.Çalışmamızda elde edilen bulgular doğrultusunda Onkoloji Merkezinde akciğer kanseri tanısı alan 30-49 yaş grubundaki kadın, çalışmayan bireylerin öz-bakım gücü ve benlik saygısı açısından öncelikle ele alınması, zayıfta olsa benlik saygısı ve öz-bakım gücü arasında ilişki olduğundan bireylerin benlik saygılarını artırmaya yönelik programlar, yaklaşımlar benimsenmesi, psikolojik, sosyal ve eğitim içerikli programların düzenlenmesi önerilebilir.Anahtar Kelimeler: Akciğer kanseri, benlik saygısı, öz-bakım gücü, öz-bakım becerileri, onkoloji hemşireliği.

This study has been carried out to determine the relation between self-care agency and self-esteem among patients with lung cancer at the Radiation Oncology Centre of Cumhuriyet University Research and Application Hospital.The sample of the study are made up of patients with lung cancer treated between March the 1st and August the 31st at the Radiation Oncology Centre of Cumhuriyet University Research and Application Hospital.The research data was gained through Individual Knowledge Form, Self-Care Skill Evaluation Form, Coopersmith Self-Esteem Scale ( Coopersmith Self-Esteem Inventory SEI), and Self-Care Agency Scale (Exercise of Self- Care Agency/ESCA). The data gained in the research was evaluated by appropriate statistical methods on computer environment. The data was evaluated by the importance test of two average difference, Mann Whitney?U test and the Kruskall Wallis test for three or more groups.In the research when patients with lung cancer were examined according to self-care skills affecting their disease, most of the patients? nutritional habit, sleep requirement, discharge requirement, walking and activities, hobies, self-esteem and competing with problems were affected more than 70%. Individuals? faith and values and the dressing styles were affected below 50%.The mean average of self-care agency of patients with lung cancer was 84.56±15.63 and the mean average of self-esteem was 67.90±12.75. When the total score ranj gained from the scales and evaluated according to 35-142 at ESCA and 0-100 at SEI , it may be said that the levels of self-care agency and self-esteem were above the average. When the correlation between the self-care agency and self-esteem was evaluated, a weak and negative meaningful relation (r=-0.291, p= 0.008) was determined. While the correlation was statistically important, the relation was weak.In the research self-esteem of patients with 50 years and above were affected less than younger ones (p=0.007), women?s self-care agency and men?s self-esteem were higher (p=0.0048), full-time workers self-care agency was higher (p=0.012). According to these variants there is a meaningful difference statistically between the levels of self-care agency and self-esteem.According to the findings obtained from our research it may be advised that programmes increasing self-esteem, developing approaches, and organising psychological, social and educational programmes may be appropriate for women at the age group of 30-49 and non-working individuals at the Oncology Centre.Key Words: Lung cancer, self-esteem, self-care agency, self-care skills, oncology nursing