Türkiye`de otomotiv sektörünün yapısı, sorunları ve Gümrük Birliği sürecinde rekabet şansı

Abstract

İV ÖZET Otomotiv sektörü, bir asrı aşkın tarihi geçmişi ile Dünya'da ve 40 yılı aşkın tarihi geçmişi ile Türkiye'de sürükleyici sektör olma özelliğini korumaktadır. Milli gelir ve istihdama olan katkısı, geri besleme (feedback) ve diğer sektörlerle yakın ilişkisi nedeniyle otomotiv sektörüne lokomotif sektör benzetmesi yapılmaktadır. Otomotiv sanayii, 1920 yılında ilk kez ABD'de temelleri atılan kitlesel üretim yöntemi ile hızlı gelişim sürecine girmiştir. Sanayiinin ikinci Dünya Savayı'ndan sonraki gelişme merkezi ise Avrupa olmuştur. Avrupa bu üstünlüğünü 1970'li yıllara kadar sürdürmüş, fakat yaşanan ekonomik kriz nedeniyle üstünlüğünü kaybetmiştir. Bu sıralarda Japonya sahneye çıkmış ve geliştirdiği yalın üretim yöntemi ile bir anda sektörde lider konumuna geçmiştir. Japonya'nın otomotiv sanayiindeki bu gücü 1990'lı yıllara kadar artarak devam etmiş, ABD ve Avrupa pazarlarında söz sahibi bir duruma gelmiştir. Japonya, aynı zamanda yurt dışındaki transplantları sayesinde de üretimde bulunmakta ve rekabet gücünü her geçen gün arttırmaktadır. Bugün, dünyada otomotiv sanayii üretiminde söz sahibi 10-15 ülke vardır. Yıllık üretimin yarısından fazlasını ABD, Japonya ve Almanya gerçekleştirmektedir. AB ise, dünya toplam üretiminin %30'undan fazlasını karşılamaktadır. Türkiye, otomotiv sanayii ile ancak 1950'li yıllarda tanışabilmiştir. İthal ikameci bir anlayışla sadece yurtiçi talebe cevap vermek amacı ile kurulan otomotiv sanayii en önemli hamlesini 1971 yılında iki lisans anlaşması ile gerçekleştirmiştir. Sanayii, 1980 yılından sonra yurt dışına açılmış, fakat yoğun uluslararası rekabet nedeniyle fazla basan gösterememiştir. Türkiye, bugün 400 bin adet üretimle dünya üretiminde ancak binde 8'lik bir paya sahip bulunmaktadır. Sektörde gerçekleştirilen toplam ihracat (ana ve yan sanayii) ise 1-1,5 milyar dolar seviyesinde bulunmaktadır. Türkiye'nin Ocak 1996'dan itibaren girdiği Gümrük Birliği sürecinde, otomotiv sektörünün ayrı bir yeri vardır. Çeşitli ekonomik göstergelere bakıldığında, rekabet gücü açısından fazla iç açıcı bir durumun görülmemesine karşılık, sektör, yaptığı yatırımlar, istihdama olan katkıları ve devlete sağladığı vergi gelirleri nedeniyle önemini hala korumaktadır. Sektördeki temel sorun, rekabet gücünden çok, potansiyel talebin efektif talebe dönüştürülememesi çevresinde toplanmaktadır. Bu gerçekleştirildiği anda otomotiv sanayiimizin rekabet gücünde de önemli artışlar meydana geleceği tahmin edilmektedir.

V ABSTRACT Automative Sector which had a century past in the world and had forty years in Turkey has been still going on as a specific interest sector since then. It is resembled as a locomative ( head ) sector because of its positive help to the national income, settling sector and good and bad nourishing speciality. At first in USA in 1920 automative industry foundation was built as a community product had a rapid increase. But Europe became the developing center of the industry after the H World War, it kept on this power up to the 1970 years, then it was last because of economic crises. By the time Japon had taken part at the sector and became the leader because of its simple and cheap production methods. This power of Japon at the automative sector had continued until 1990 by the process of improving and became a good desired member, in USA and Europe an markets. At the same time Japon is still developing its competition power day by day because of the transplants factories, foundations in different countries. Today, there are about 10-15 good countries in automative industry. More than half of the annual production has been realized by USA, Japon and Germany. European Community has been producing more than 30 percent of the whole world product. Turkey, met automative industry about 1950 years. It started as import mountage sector for the want of the country and it realized the largest improvement by the double agreement in 1971. The industry got out of the country of the dense international competition. Turkey had % 0.8 share with 400.000 production in the world. In this sector about 1-1,5 miliard dollars total export is realized. Turkey entered the Custom Community in 1996 January since then automative industry had a special place. If the different economic tables are examined from the competition point of wiev, it can be seen that it isn't well enough but the sector is still keeping on its value and importance because it has a lot of deposits in different areas, helps to the settling sector and to the income of the goverment taxes. The main problem at the sector is about to turn the potential want to the effective one instead of exceeding competition power. It is thought that if this is realized, competition power of our automative industry will go up.