Türkiye`de dış ticaret kesiminin kamu maliyesi boyutları

Abstract

ÖZET Bu çalışmada Türkiye'de dış ticaret kesiminin ekonomi ve kamu maliyesi içindeki yeri incelenip, etkilerinin ortaya konulmasına çalışılmıştır. Dış ticaretin ekonomi ve kamu maliyesi üzerindeki etkileri incelenmeden önce, dış ticaret kesiminin ulusal ve uluslararası ekonomiler bakımından önemi, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde dış ticaretin yarattığı etkiler üzerinde durulmuştur. Daha sonra Türkiye'de dış ticaretin gelişimi tarihsel perspektif içinde ele alınmıştır. Ardından dış ticaretin yapısal gelişimi ve ülkeler itibariyle dağılımı ortaya konularak, Türkiye'de dış ticaret kesiminin gelişimi tüm yönleriyle açıklanmıştır. Konu üzerindeki tarihsel ve yapısal bilgilerin ışığı altında, dış ticaret-kamu maliyesi ilişkilerinin anlatılacağı bir sonraki kısımda, öncelikle Türkiye'de dış ticarete ilişkin temel düzenlemeler ile Türkiye'de ihracatın teşviki ve güncel uygulamaların analizine çalışılmıştır. Son kısımda ise Türkiye'de dış ticaret ve teşviklerin ekonomik ve mali boyutları incelenmiştir. Burada önce ihracata verilen teşviklerin ekonomik boyutu, yani GSMH ile ilişkileri açıklanmış, bunu takiben dış ticaretin ve teşviklerin bütçe boyutu, kamu giderleri ve gelirlerine etkileri bakımından irdelenmiştir. En son olarak da, çalışmamıza ilişkin bulgular ortaya konulup, dış ticaretimizin tüm yönleri ve kamu maliyesine etkileri hakkındaki değerlendirmelerimize yerverilmiştir. Çalışmada, mümkün olduğunca geniş, ancak güncel ve birincil kaynaklara erişilmeye özen gösterilmiştir.

ABSTRACT In this study, position and the effects of Turkish foreign trade sector in economy and public finance are examined carefully and presented. Before examining detail effects of foreign trade sector on public finance, the importance of foreign trade's effects from the side of national and international economies and the influence created by the foreign trade of developed and developing countries are told about. Then development of foreign trade sector in Turkey has been investigated closely during historical perspective. And then structural development and country devices of Turkey's foreign trade is presented. Within all these explanations, next part includes foreign trade- public finance relations; firstly basic arrangements about foreign trade and export promotions in Turkey are analysed. At the last part, economic and finacial dimensions of foreign trade sector in Turkey are considered carefully. Here, firstly economic dimensions of export promotions (relations with GNP), then foreign trade's and export promotions' budget dimensions are examined from the side of public expenses and public incomes. Finally, findings about our study and comments of foreign trade with all details and effects on public finance are considered carefully. In this study, we tried to use the newest and primary sources.