Performansa dayalı bütçe sisteminin tugay seviyesindeki birlik bütçelerinde uygulanabilirliği

Abstract

ÖZET Kamusal alanın sınırlarının ve devletin işlevlerinin ne olması gerektiği konusu ekonomi ve maliye bilimleri tararından uzun süre araştinlmıştır. Bu konuda ileri sürülen fikirler ve yapılan tercihler, iktisat doktrinlerine ve devletlerin siy.^y^apısma şekil verdiği gibi kamu harcamalarının miktarı ve bütçe büyüklükleri üzerinde de^plrrleyici olmuştur. Ancak zaman içinde, genel bir eğilim olarak pek çok ülkede devletin işlevlerinin, dolayısıyla kamu kesiminin önlenemez bir artış kaydettiği izlenmiştir. 1980'li yıllar, pek çok ülkede hem ekonomik hem de siyasi alanda önemli değişimlerin ve dönüşümlerin yaşanmasına tanıklık etmiştir. Bu dönemde, kamu kesiminin yeniden yapılandırılması çalışmaları, gelişmişlik düzeyinden bağımsız olarak, tüm ülkelerin önemli gündem maddelerinden birisini oluşturmuştur. Kamu yönetimi reformları olarak da andırılan bu çabaların iki konu üzerine odaklandığı görülmüştür. Bunlardan ilki, devletin işlevleri ve kamusal alanın sınırlarının yeniden tanımlanmasıdır. Diğeri ise bu sınır içindeki kurum ve faaliyetlerle ilgili yönetim reformudur. Performans Esaslı Bütçe (PEB), 20.yüzyılm sonlarına doğru pek çok ülkede sarf edilen bu reform çabalarının merkezinde yer alan bir kavramdır. PEB, performans yönetimi ve mali yönetimin bütünleşmesi sonucunda tesis edilecek bir yönetim yaklaşımmı yansıtmaktadır; Bu anlayış bir bütçe tekniği yada bütçe modelinden çok kamu yönetiminin tamamını kavrayan bir yönetim sistemi özelliği taşımaktadır. Performans Esaslı Bütçe;yönetimle ilgili seçimlerde, hedef belirlemede, rekabet halinde bulunan çok sayıdaki kaynak talebi arasındaki önceliklerin belirlenmesinde liderlere kolaylık sağlar. Sistem,uzun vadeli planlar yapmayı cesaretlendirmek, belirlenen hedefleri arzu edilen sonuçlar haline çevirmek, program öncelikleri ve kaynak tahsislerinde performans ölçüm sonuçlarını daha etkin biçimde kullanarak daha bilinçli kararlar alınmasını sağlamak amacıyla yapılandınlmıştur. PEB, etkin bir yönetim anlayışını hakim kılmak için performans hedeflerinin kamu çalışanları tarafından benimsenmesini ve bu hedeflere ulaşmak maksadıyla yöneticilerin üzerindeki kaynak kullanımı ile ilgili gereksiz kısıtlamaları kaldırılmayı hedeflemektedir. Sistemde.harcanan paranın hesabım vermenin yerini, tahsis edilen kaynaklarla belirlenen hedeflere ulaşıldığım gösteren sonuçların hesabım vermek alır, PEB pek çok ülkede geniş uygulama olanağı bulduğu gibi ülkemizde de ilgi uyandırmıştır. Yapılan resmi açıklamalardan, halen pilot uygulama aşamasında olan sistemin, yakın gelecekte yaygın olarak kullanılacağı anlaşılmaktadır. Bu kapsamda, PEB'nin Türk Silahlı Kuvvetlerinin Tugay seviyesindeki birliklerinde uygulanabilirliği araştırma konusu olarak seçilmiştir. Yapılan incelemede, TSK'nde halen kullanılan bütçe modeli ve özellikle yönetim sisteminin PEB uygulamalarına kolay biçimde uyum sağlayabilecek özellikler taşıdığı görülmüştür. Sistemin kullanılması halinde, tugay seviyesindeki birliklere avantaj sağlayacak en önemli etken, halen uygulanmakta olan yönetim sisteminin Performans Yönetim Sistemi ile örtüşmesidir. Bu nedenle PEB' nin, kamu reformu kapsamında Türk Mali Yönetim Sistemine egemen olması halinde, tugay seviyesindeki birliklerin rahat bir uyum süreci geçireceği değerlendirilmektedir.

ABSTRACT The matter of `what should have been the limit of public sector and the government's functions` has been examined by the economy and the finance disciplines for a long time. The ideas set forth and the preferences made about this subject not only have shaped the economic doctrines and the political structures of the governments but also have been determinant on the amount of public expenditures and the size of budgets. But in the course of time, it has been observed some inevitable increases on the governments' functions and so on the size of public sector as a general tendency in many countries. 80s witnessed significant changes and transformations both in economic and political fields in many countries. During this period, efforts to restructure the public sector were one of the most important items on the agenda of all countries notwithstanding their development levels. These efforts, which are also called the public management reforms, are focused on two subjects. First one is redefining the limits of the public field and the government's functions; the other is the management reform concerning the organizations and activities within these limits. Performance Based Budgeting (PBB) is a concept, which stands at the core of these reform efforts made in several countries towards the end of 20th century. PBB reflects a management approach, which will be established as a consequence of the integration of financial and performance management systems. This perception bears the characteristics of a management system covering whole public sector rather than a budget model or a budgeting technique. PBB can provide leaders with better means to make managerial choices, set goals, and establish priorities among many competing demands and desirable ends. System has been premeditated to encourage long-term thinking, define goals, convert them into desired results, and use performance measures more effectively to make more informed decisions on program priorities and resource allocations. In order to dominate an effective management system, PBB aimed providing the adoption of the performance objectives by government employees and removal of needless constraints on managers' use of resources to reach these objectives. System will replace accountability for spending money with accountability for results indicating achieved level of predetermined objectives with resources allocated. While PBB has a large application opportunity in many countries, it has also aroused the Turkish Governments' interest. It's understood from the formal statements that the system, which have been at the pilot application stage, will be used widespread in the near future. In this scope, `The Applicability Of Performance Based Budgeting System At The Brigade Level Units Of The Turkish Armed Forces` has been chosen as the thesis subject. In this research, budget model and especially management system used in the Turkish Army have been regarded to have the characteristics that will easily be adapted to the PBB applications. In case of using the system, the most important factor providing advantage to brigade level units is the overlapping of the management system that is currently used with the Performance Management System. Therefore, if the PBB dominates the Turkish Financial Management System in the scope of a government reform, it is assessed that the brigade level units would have a mild adaptation process.