Liberalizasyon sürecinde uygulanan istikrar politikalarının gelir dağılımına etkisi(1980 sonrası Türkiye örneği)

Abstract

ÖZET Dünya ekonomisinde 1970'lerin ortalarında başlayan liberalleşme çabalan, 19801i yıllardan itibaren geniş uygulama alanı bulmuştur. Bu dönemde dış ödeme sorunu yaşayan gelişmekte olan ülkelere, uluslararası fınansal kuruluşlar tarafından, krizden çıkmanın, kalkınmanın ve refahın temel unsurları olarak liberalizasyon politikaları önerilmiştir. Ancak bu yeni süreçte, gelişmekte olan ülkeler eski döneme göre, çok daha büyük sorunlarla karşı karşıya gelmişlerdir. Gelişmekte olan ülkelerde ticari ve finansal liberalleşme sonucu meydana gelen istikrarsızlıklar ve ardından uygulamaya konulan istikrar programlan, dağıtımsal açıdan önemli sorunlan da beraberinde getirmiştir. Uygulamaya konulan istikrar programlan gelir dağılımı üzerinde, devalüasyon, büyüme, sıkı maliye politikası ve desenflasyon politikası araçlanyla etkili olmaktadır. Bu dönemde, hem gelişmiş ülkelerle gelişmekte olan ülkeler arasındaki gelir dağılımı, hem de ülke içi gelir dağılımlan önemli ölçüde bozulma göstermiştir. Gelir dağılımındaki bu bozulmada liberalizasyon politikalan sonucu oluşan krizler ve ardmdan uygulamaya konulan istikrar politikalannm önemli etkisi olmuştur. 1980 yılından itibaren liberalizasyon sürecine giren, aşama aşama ticari ve finansal liberalleşmesini gerçekleştiren Türkiye'de benzer sorunlar yaşanmıştır. Bu dönemde uygulamaya konulan liberal politikalar, ekonomik istikrann sağlanmasında yeterli olmamıştır. Özellikle, 1989 yılında dış sermaye hesabının liberalleştirilmesiyle birlikte, Türkiye ekonomisi çok kmlgan bir yapıya sahip olmuştur. Bu dönemde ortaya çıkan krizler, iç ekonomik dengesizliklerin yanında, daha çok liberalizasyon politikalannm sonucu dışsal faktörlere bağlı olarak ortaya çıkmıştır. Uygulamaya konulan istikrar programlan ise, liberalizasyon politikalanyla bozulan gelir dağılımında daha dengesiz sonuçlann oluşmasına yol açmıştır. Bu çalışmada, liberalizasyon sürecinde ortaya çıkan istikrarsızlıklar ve istikrar programlannm gelir dağılımı üzerinde meydana getirdiği etkiler incelenmiştir. Bu alanda yapılmış çalışmalar, liberalizasyon sürecinde dünyada gelirin dağılımı, ülke örnekleri konunun daha iyi analiz edilmesi için incelemeye dahil edilmiştir. VIII

ABSTRACT Liberalization trend İn the world economy that has started in the mid 1970s has increased its pace starting from the 1980s. During this time, international financial institutions constantly advise debt- stricken developing countries to liberalize their economies as a way of getting out of the crises and to promote development and welfare. However, during last decades, developing countries faced bigger challenges compared to earlier periods. Trade and financial liberalization efforts in the developing countries have caused a number of problems in these countries. Furthermore, stabilization policies that employed to solve these problems have caused distributional problems. The channels through which stabilization policies affect income distribution are devaluation, economic growth, and tight fiscal and monetary policies. During the 1980s, income distribution both between developed and developing nations and within the countries has substantially worsened by the liberalization policies and crises that were caused by these policies. Our country with increased trade and financial liberalization efforts during the 1980s also has been experiencing the similar problems. However, liberal economic policies that were carried in the 1980s were not enough to stabilize the Turkish economy. Especially, after the year of 1989 in which capital flows were liberalized, Turkish economy became very fragile. Economic and financial crisis occurred in the last decades were mostly initiated by internal economic imbalances and especially by external factors caused by liberalization efforts. Stabilization policies employed by the governments have further worsened the already worse income distribution within the country. This study analyses the instabilities occurred during the liberalization efforts. It also studies the effects of stabilization programs on income distribution in Turkey. A large number of case studies and papers that studied income distribution patterns during the liberalization era in the world and in individual countries are also included in the study to get a comprehensive view of the issue. IX