Maliye Nezareti Temettuat Defterlerine göre Gördes kazasının sosyal ve ekonomik durumu

Abstract

ÖZET `Maliye Nezareti Temettuat Defterlerine Göre Gördes Kazası'nın Sosyal ve Ekonomik Durumu` başlıklı çalışmamız, 1845 yılında yapılan Temettuat tahrirleri esnasında hazırlanan Gördes kazası Temettuat defterlerine dayanmaktadır. Söz konusu sayımlar, Tanzimat döneminde malî alanda yapılan düzenlemeler içinde önemli bir yer tutar. Malî alanda yapılan düzenlemelerle beraber vergilerin de daha düzenli ve adil bir şekilde toplanması gündeme gelmiştir. Bu amaçla halkın servet ve gelirine göre vergi talep edilmesi kararlaştırılmıştır. Halkın malî gücüne göre vergi tespit edilebilmesi amacıyla, Anadolu ve Balkanlar' daki şehir, kasaba ve köylerde yaşayan halkın emlak, arazi, hayvan ve gelirlerinin sayımı yapılmıştır. Ülke genelinde, dahil-i Tanzimat olan bölgelerde yapılan sayımlar esnasında hazırlanan Temettuat Defterleri, sayımın yapıldığı dönemde Osmanlı İmparatorluğu'nun sosyo-ekonomik yapısı hakkında zengin bilgiler içermektedir. Biz de Gördes kazasının Temettuat Defterleri temelinde, kazanın 1844 yılında sosyo-ekonomik durumunu inceleyerek bazı değerlendirmeler yapmaya çalıştık. Bu sayede 1844 yılında kazanın nüfusu, yörede kullanılan âile-şahıs adlan ve lakapları, halkın meslekleri, bu mesleklerden bir yıllık kazançları, arazileri, binaları ve hayvanları tespit edilmiştir. Kazada yetiştirilen ürünler ve devlete ödenen vergiler de tespit edilerek, çalışma tablolarla zenginleştirilmiştir. Ayrıca, Gördes halıcılığı da çalışmamıza dahil edilerek, çalışmanın alanı genişletilmiştir. Çalışmamızda Gördes kazasının hem mahalleleri hem de köyler incelenmiş; yapılan karşılaştırmalarla da kasaba ve köylerin sosyal ve iktisadî yapılarının farklı özellikleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Yaptığımız araştırmada ulaştığımız bazı sonuçlar, Batı Anadolu bölgesinde yer alan diğer şehir ve kasabalar üzerine yapılan çalışmalarda ulaşılan sonuçlarla karşılaştırılarak, Gördes kazasının sosyo-ekonomik yapısı hakkında daha tatmin edici değerlendirmelere ulaşılmaya çalışılmıştır. m

ABSTRACT `The Social and Economical Stracture of Gördes District according to the 'temettuat' Records of Finance Ministry` titled study is based on the 'temettuat' records of Gördes prepared during the enumeration of 'temettuat' recordings in 1845. The aforementioned enumerations have an important place among the regulations which have taken place in fiscal area. Together with regulations in fiscal area, collection of taxes in a more regular and just way, had become a current issue. Taking this aim into consideration it was decided to demand taxes from public according to their wealth and income. In order to establish taxes in accordance with the financial power of public, enumeration of real estates, animals and incomes had been effected which were belonged to people who lived in cities, districts, and villages of both Anatolia and Balkans. The 'temettuat` records prepared during the enumerations carried out in the regions of whole country which are included in Tanzimat, contains ample informations about the socio-economic structure of Ottoman Empire at the time these enumerations materialized. Furthermore, we attempted to make some evaluations by analyzing the socio economic structure of district in 1 844, in the basis of 'temettuat* records of Gördes district. This study contributed to establish the population of the district in 1844, together with the family names and epithets used in the region, the occupations of people, their annual incomes from these occupations, their lands, buildings, and animals. The products yielded in the district, and taxes payed to the government are established as well, which contributed study to become more fruitful. In this study the evaluations are made individually for districts and villages. Moreover, by means of comparisons drawn between districts and villages, different features of them are attempted to put forth for consideration. We have compared the results reached by this study with those of other studies on the cities and districts of West Anatolia province. In so doing we tried to conclude more satisfactory evaluations about the socio-economic structure of the district Gördes. IV