Rize İli lise öğrencilerinde akran zorbalığı ve zorbalığı önleme eğitimi etkisinin değerlendirilmesi

Abstract

Araştırma, Rize ilindeki liselerde akran zorbalığının türü ve yaygınlığını belirlemek, yapılacak eğitimle zorba ve mağdur olma olasılıklarını azaltmak amacıyla kesitsel ve deneysel tipte iki aşamada yapıldı. Tabakalı rastgele örnekleme yöntemi kullanılarak örnekleme 917 öğrenci alındı. Zorbalık oranının en yüksek olduğu iki okulda eğitim programı uygulandı.Zorbalık oranının en yüksek olduğu iki okulda eğitim programı uygulandı. Zorba ve mağdur olmayı azaltmada etkisi değerlendirildi. Verilerin değerlendirilmesinde yüzde, ortalama, standart sapma, Ki-kare ve Binary Logistic Regresyon, eğitimin etkisinin değerlendirilmesinde Ki-kare testi kullanıldı. Araştırmada, vurma ve haraç alma, eşit ve %62,7 ile en yüksek, dedikodu yapma %22 oranıyla en düşük zorbaca davranış olarak nitelendirildi. Okul, sınıf, cinsiyet, anne çalışma durumu ve mesleği açısından zorbalık yapmada anlamlı farklar görüldü. Fiziksel zorbalık İmam Hatip Lisesi ve Ali Metin Kazancı Anadolu Lisesinde, cinsel zorbalık Tevfik İleri Endüstri Meslek ve İmam Hatip Lisesinde, toplam zorbalık İmam Hatip Lisesinde anlamlı derecede fazla görüldü. Sınıflara göre fiziksel, sözel ve toplam zorbalık 10. ve 11. sınıflarda 9. sınıflara oranla fazla görülürken; cinsel zorbalık 10. sınıflarda 9. sınıflara oranla anlamlı derecede fazla görüldü. Erkeklerde cinsel zorbalık, annesi çalışanlarda ve işçi-memur olanlarda sözel zorbalık anlamlı derecede fazla görüldü.Zorbalığa uğrama düzeylerine bakıldığında okullar, sınıf, cinsiyet, kardeş sayısı ve baba mesleği açısından anlamlı derecede farklar görüldü. Fiziksel mağduriyet İmam Hatip, Kız Meslek ve Ali Metin Kazancı Anadolu Lisesinde; sözel mağduriyet İmam Hatip, Kız Meslek ve Anadolu Lisesinde; toplam mağduriyet İmam Hatip ve Anadolu Lisesinde anlamlı derecede fazla görüldü. 10. sınıflarda sözel mağduriyet, kızlarda fiziksel ve toplam mağduriyet, kardeş sayısı 3 ve daha fazla olanlarda sözel mağduriyet, baba mesleği memur, işçi ve emekli olanlarda sözel mağduriyet anlamdı derecede fazla görüldü. Lojistik regresyon analizinde İmam Hatip Lisesi'nde fiziksel zorbalık 2,1 kat, sözel zorbalık 2,4 kat, toplam zorbalık 2,3 kat; Kız Meslek Lisesi'nde sözel zorbalık 2,3 kat; erkeklerde cinsel zorbalık 2,4 kat fazla görüldü. Zorbalığa uğrama ise İmam Hatip Lisesi'nde fiziksel mağduriyet 4,3 kat, sözel mağduriyet 3,1 kat, toplam mağduriyet 5,3 kat; Kız Meslek Lisesi'nde sözel mağduriyet 2,6 kat, Anadolu Lisesi'nde 1,8 kat fazla görüldü. Yapılan eğitim zorba ve mağdur sayısında azalmaya yol açtı.

The research was made in two stages in the cross-sectional and experimental medicine with the purpose of peer bullying in high school in Rize and reducing both determining the type and extent of the possibilte of being bullies and victims with the education to be done. Sampling using stratified random sampling method, 917student were taken. In two schools where bullying is the highest, training program was performed. The effect of reducing bullying and being a victim were evaluated. Evaluation of the data persentage, mean, standart deviaton, Chi-square and Binary Logistic Regression and the effects of training were analyzed with the by Chi-square test.In this study, while hitting and extortion, Which were equal and at the highest rate with 62,7%, gossip with 22% which were at the lowest rates were described as bullying. Significant differences were seen in bullying in terms of school, class, gender, maternal work status and profession. Physical bullying in Religious Vocational High School and in Ali Metin Kazancı Anatolian High School; sexual bullying in Tevfik Ileri Industrial High School and in Religious Vocational High School; the total bullying in Religious Vocational High School ıt was seen to be significantly high. According to the classes physical, verbal and total bullying was obseverd to be higher in 10th and 11th grades than in 9th grade; sexual bullying in 10th grade showed significantly higher compared to 9th grade. Male with sexual bullying, whose mothers work and employee-officer verbal bullying shoved significantly higher.When the level of victimization was considered, significantly differences were seen in terms of school, class, gender, number of sibling and father's occupation. Physical victimization in Religious Vocational High School, in Vocatioanl School for Girls and in Ali Metin Kazanci Anatolian High School; verbal victimization in Religious Vocational High School, in Vocatioanl School for Girls and Anatolian High School; total victimization in Religious Vocational High School and in Ali Metin Kazancı Anatolian High School and so significantly high rates were seen. 10th grade verbal victimization, in girls physical victimization and total victimization, ın those with siblings 3 verbal victimization, whose father's occupation employee-officer -retired verbal victimization was seen significantly high.In logistic regression analysis in Religious Vocational High School physical bullying more than 2,1 times, verbal bullying 2,4 times, total bullying 2,3 times; in Vocatioanl School for Girls verbal bullying 2,3 times; in male sexual bullying 2,4 times greater was seen. If victimization, in Religious Vocational High School physical victimization 4,3 times, verbal victimization 3,1 times, total victimization 5,3 times; Vocatioanl School for Girls verbal victimization 2,6 times, Anatolian High School 1,8 times greater was seen. The number of the case of being bullies or victims decreased in intervention group after the treaining in all type of bullying.