Yemekhanesi olan ve olmayan okullarda öğrenim gören lise öğrencilerinde obezite görülme sıklığının ve beslenme alışkanlıklarının karşılaştırılması

Abstract

Araştırma, okullarda yemekhane hizmetinin olmasının öğrencilerin beslenme alışkanlıklarına ve ağırlık kontrollerine olan etkisini incelemek amacıyla kesitsel tipte yapılmıştır. Rastgele örnekleme yöntemiyle seçilen Sivas İl Merkez'indeki dört liseden 1057 öğrenci çalışmaya alınmıştır. Veriler 09.02.2015-19.05.2015 tarihleri arasında, dört okuldaki birinci, ikinci ve üçüncü sınıf öğrencilerinin araştırmacı tarafından hazırlanan anketleri doldurması sağlanarak toplanmıştır. Vücut ağırlığı ve boy uzunluğu ölçümü ise araştırmacı tarafından yapılarak ilgili kısma kaydedilmiştir. Verileri değerlendirmesinde yüzdelik ve kikare testleri kullanılmıştır. Analiz sonuçlarının değerlendirilmesinde istatistiksel olarak anlamlılık düzeyi p<0,05 alınmıştır.Öğrencilerin % 49,2'si yemekhanesi olan, % 50,8'i yemekhanesi olmayan okulda öğrenim görmektedir. % 56,5'i kız, % 43,5'i erkektir. BKI değerlendirmesine göre öğrencilerin % 7,7'si obez, % 17,2'si pre-obez, % 1,3'ü ise zayıftır. Yemekhanesi olan ve olmayan okullarda fazla kiloluluk ve obezite sıklığı açısından anlamlı fark bulunmamıştır (p>0,05). Öğrencilerin % 27,1'i öğün atlamaktadır. % 16'sı kahvaltı yapmamaktadır. % 5,9'u gün içinde hiç su tüketmemektedir. Öğrencilerin % 57,6'sı düzenli fiziksel aktivite yapmamaktadır. % 46,8'i üç saat ve daha fazla süre ile televizyon ve/veya bilgisayar karşısında zaman geçirmektedir. Kahvaltı yapma alışkanlıkları, fiziksel aktivite durumları ve televizyon ve bilgisayar başında geçirdikleri süreler bakımından yemekhanesi olan ve olmayan okullar arasında anlamlı fark gözlenmemiştir (p>0,05).Yemekhanesi olmayan okullardaki öğrencilerin öğle öğününü atlama oranının daha yüksek olduğu saptanmıştır (p<0,05). Öğrencilerden kahvaltı, ara öğün ve öğle yemeklerinde tükettikleri besinler için besin tüketim sıklığı incelenmiştir. Yemekhanesi olan okullarda kahvaltıda haftada 3-4 kez kabuklu yemiş tüketme; salam sosis hiç tüketmeme anlamlı olarak yüksek bulunmuştur (p<0,05). Öğle yemeğinde ise haftada 3-4 kez ayran, kırmızı et, tavuk tüketme; patates cipsi hiç tüketmeme anlamlı olarak yüksektir (p<0,05). Yemekhanesi olmayan okullarda kahvaltıda haftada 3-4 kez hazır meyve suyu tüketme anlamlı olarak yüksektir (p<0,05). Ara öğünlerde her gün cips-kraker yeme; haftada 3-4 kez asitli içecek tüketme anlamlı olarak yüksektir (p<0,05). Öğle yemeklerinde ise haftada 3-4 kez taze meyve suyu, yumurta, hamburger, tost, patates kızartması, lahmacun tüketme; ayda bir kez balık yeme; hiç ayran tüketmeme; her gün simit-poğaça ve döner yeme anlamlı olarak yüksektir (p<0,05).Sonuç olarak obezite görülme sıklığının yüksek olduğu ve öğrencilerin çoğunluğunda hatalı beslenme alışkanlıklarının olduğu görülmüştür. Yine büyük bir kısmının inaktif bir yaşam tarzında olduğu saptanmıştır. Bu sonuçlara dayanarak; okullarda sağlığı koruyucu ve geliştirici olumlu besin çevresi oluşturulması, fiziksel aktivite imkanlarının artırılması; öğrencilerin, öğretmenlerin ve ebeveynlerin sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivitenin önemi konularında bilinçlendirilmesi faydalı olacaktır. Anahtar kelimeler: obezite, beslenme, lise öğrencileri, beden kütle indeksi, besin tüketim sıklığı

This was conducted as a sectional type study; among students with an objective to determine the association school dining room with eating habits and weight kontrol. With random sampling selected by considering whether it is a school dining room 1057 students from four high school in the city centre of Sivas.The data were collected between 09.02.2015 and 19.05.2015 by filling the questionnaires prepared by the researchers of first, second and third grade students in four schools. Body weight and height measurements were made by the researcher and recorded in the relevant section. For the evaluation of the data SPSS Package Program were used. The statistical significance level was set at 0,05.49,2 % of students are educaded at school have a dining room, 50,8 of students are educated at scohool haven't a dining room. 56,5 % of students are female, 43,5 % are male. According to the BMI, 7,7 % of the students were obese, 17,2 % were pre-obese and 1,3 % were weak. There was no significant difference in overweight and obesity frequency in the schools with and without the dining room. 27,1 % of the students are skip meals. 16,0 % do not have breakfast. 5,9 % do not consume any water during the day. 57,6 % of the students do not have regular physical activity. 46,8 % spend time three hours or more in front of television and/or computer. There was no significant difference between the breakfast habits, the physical activity status, and the time spent on television and computer with and without at school have a dining room (p>0,05). It was taken that the frequency of food consumption for breakfast, snacks and lunch. At the school have a dining room was found significantly higher than eating three to four times a week nuts at breakfast; salami and sausage never consumed (p<0,05). For lunch is significantly higher that 3-4 times a week ayran, red meat, chicken consumption; never consuming potato chips (p<0,05). At the schools haven't a dining room it is significantly higher to consume ready fruit juice 3-4 times a week (p<0,05). Eating chips-crackers every day at snacks; consuming acidic drinks 3-4 times a week is significantly higher (p<0,05). At lunch, it is significantly higher that fresh fruit juice, eggs, hamburger, toast, french fries, lahmacun consumption 3-4 times a week; eating fish once a month; never consume ayran; simit, pogaça and döner consuption.As a result, obesity is seen more frequently and nutrition habits are found in the majority of students. It has also been determined that a large part of it is in an inactive lifestyle. Based on these results; It will be useful. Establishing positive nutritional environment and improving physical activity possibilities in schools; Raising the awareness of students, teachers and parents on the importance of healthy nutrition and physical activity.Keywords: obesity, nutrition, high school students, body mass index, frequency of food consumption