Selçuklular döneminde gayr-i müslimler

Abstract

Bu arastırmada Türk tarihinin siyasi, askeri ve idari açıdan en büyükimparatorluklarından biri olan Selçuklu Imparatorlugu ve bir anlamda onun devamıniteligindeki Anadolu Selçuklu Devleti içinde yasamıs gayr-i müslimlerin sosyal,ticari, hukuki, idari ve kültürel yapıları anlatılmaya çalısılmıstır. Tüm bunlaradeginilirken konumuzun bir anlamda alt yapısını olusturması açısından Islam'dagayr-i müslimlerin statüleri; Selçuklulardan önce kurulmus Islam devletlerindeyasamıs gayr-i müslimlerin sosyal ve hukuki durumları; ayrıca Anadolu'ya Selçukluhakimiyeti gelmeden önce bölge gayr-i müslim halklarının özellikle siyasi, ekonomikve ticari yasam tarzlarına deginilmeye çalısılmıstır. Ayrıca bölgenin, Selçuklufetihlerinden, bir anlamda Islam ile daha önce olan etkilesimi düsünüldügündeBizans-Islam iliskilerine de ayrıca yer verilmesi uygun görülmüstür.Selçuklular, Gaznelilerle yaptıkları ve tarih sahnesine belirgin birsekilde agırlıklarını koymaya basladıkları 1040 Dandanakan Savası'ndan otuz birsene sonra 1071 Malazgirt Savası'nda Bizans ordusunu yenerek Anadolu'nunkapılarını Türklere açmıslardır. Gerek Türk tarihi ve gerekse Islam tarihinin enönemli hadiselerinden biri olan Malazgirt Savası'nın Selçuklular lehine galibiyetlebitmesinin ayrı bir önemi de, üzerinde daha önce Hitit, Frig, Lidya ve Roma gibidevletlerin hüküm sürdügü, buna baglı olarak da heterojen bir kültür mirasına sahipolan ve tarihin her döneminde dogu ile batı arasında bir köprü olusturmus Anadolutoprakları üzerinde yasayan ve Bizans hakimiyeti altındaki gayr-i müslim halklarınartık yavas yavas bir Türk-Islam devleti olan Selçukluların kontrolü ve himayesialtına girmesidir.Selçuklu fetihlerinden önce, bölgenin gayr-i müslim halkı agırvergilerden, mezhep ayrılıklarından ve buna baglı olarak resmi idarenin baskısından,toprak aristokrasisinden, kilise kurumunun giderek bozulmasından, savas, isyan veyıldırma politikalarının birbirini takip etmesinden ve tüm bunların sosyal hayattakimenfi etkilerinden oldukça rahatsızlık duymaktaydılar. Bu açıdan bakıldıgında ilkIslam Devletlerinden bu yana Islam Devletleri himayesi altında yasayan gayr-imüslim halkların huzur içerisinde yasadıklarını bilen Anadolu'nun bu gayr-i müslimhalkı, kendi dinlerinden olmasa bile, bu yeni yöneticilerine karsı tepki göstermek biryana, onlara birer kurtarıcı gözüyle bakmıslar, bu fetihleri kendilerine karsı olmaktanThis watermark does not appear in the registered version - http://www.clicktoconvert.comçok Bizans için bir cezalandırma olarak görmüslerdir. Ilk fetihlerin ardından bölgeyegöç eden Türklerin de yavas yavas yerlesik hayata geçmesi ile aynı dinin mensubuolmayan bu halklar hosgörü ortamında yüzyıllarca birlikte yasamıslardır.Selçuklular döneminde gayr-i müslimlerle olan iliskilerde IslamHukukunun genel prensipleri uygulanmıstır. Selçuklu idaresinde yasayan gayr-imüslimler Islam hukukunun kendilerine tanıdıgı haklardan ve serbestilerdenyararlanmıslar, bazı hukuki meselelerini de kendi cemaat mahkemeleri yoluylaçözüme kavusturmuslardır. Bununla birlikte Selçuklu idaresine karsı olan görev veyükümlülüklerini de yerine getirmislerdir.Modern anlamda ?insan hakları, laiklik, demokrasi? gibi kavramlarınbilinmedigi bir dönemde Selçuklu himayesinde yasayan gayr-i müslimlere tanınanhaklar oldukça ileri düzeydedir. Bu tezimizdeki amacımız, Selçuklular dönemindekigayr-i müslimlerin dini, siyasi, ticari, iktisadi ve sosyal hayatlarını inceleyerek,tarihte, degisik dinlere mensup insanların hosgörü içerisinde bir arada yasamısolduklarını ortaya koymak; b u insanların birbirlerine olan tahammül vemüsamahalarının belirlenmesi açısından günümüz insanlarının da yararlanabilecegibilgi, birikim ve tecrübeleri ortaya koymaktır.

In this research, it is tried to be pointed out the social, commercial, legal,administrative and cultural structure of non-muslim people who lived in SeljukianEmpire and in a means its continuation, Anatolian Seljukian Empire, one of thegreatest empires in terms of policy, military and administration. While dealt withthese issues, the status of non-muslims in Islam, the social and legal status of nonmuslimpeople who lived in the Islamic States before the establishment of SeljukianEmpire and also especially political, economic and commercial life styles of nonmuslimpeople before the Seljukian dominance in the region were tried to be touchedupon. Furthermore, it is accepted to be appropriate to mention Byzantine and Islamicrelationships in particular when the former interaction of the region with Seljuks andIslam conquests are taken into consideration.Thirty one years later after the Dandankan War between Seljuks a n d TheGhaznavids, with which Seljuks started to dominate to the history stage, Seljuksopened to the doors of Anatolia to the Turks by defeating the Byzantium Empire in1071 Malazgirt War. The other significance of the Seljuks? victory over theByzantine Empire in Malazgirt War, one of the most important events in bothTurkish and Islamic History, is that non-muslim people, who had been controlled byByzantinen Empire and lived in Anatolian peninsula, a bridge between East andWest, on which important states such as Hittite, Phrygia, Lydia and Romans reignedand as a result of which heteregonuous cultural heritage emerged, were under thecontrol and protection of the Seljukian Empire, an Turkish-Islamic State.Before the Seljuk conquests, non-muslims in the region suffered to a greatextent from the high taxes, the secterial conflicts, and in assossiation to these, fromthe oppression of official administration, the territorial aristocracy, the gradualcorruption of the church, consecutive wars, revolts, and the deterrent policies and thenegative effects of these in social life. In this respect, non-muslim people who wereaware of the fact that non-muslim people had lived in peace under the authorithy ofIslamic States regarded the new governors as saviors without reacting against themand they also considered conquests as a punishment for the Byzantine Empire morethan assaults. In succession to the initial conquests, with the Turks? gradual transitionThis watermark does not appear in the registered version - http://www.clicktoconvert.comto a settled life, people who were from different religion lived with them for centuriesin an atmosphere of tolerance.In a period of Seljukian Empire, general principles of Islamic Law wereexecuted in relations with non-muslims. Non-muslims who lived under theauthorithy of Seljukian Empire benefited from the freedom and the rights thatIslamic law granted for them and solved some legal cases through their own religiouscourts. Besides, they also fullfilled their duties and responsibilities towards SeljukSultanate.In a period where the terms such as ?human rights?, ?secularism? and?democracy? were not known, the rigths granted for non-muslims are quite advanced.The main goal in this thesis is both to prove that people who were from differentreligious groups lived in a sipirit of tolerance throughout the history and to putforward the knowledge, accumulation and experience in order to determine thetolerance of people to each other from which contemprorary people can benefit.