15. yüzyıl divanlarında methiyeler

Abstract

15. yüzyıl, Türk tarihi ve edebiyatı açısından dönüm noktası sayılabilecek birdönemdir. Devletin, teskilatlarını güçlendirerek imparatorluk halini aldıgı bu yüzyıldaDivan Edebiyatı bir gelenek halini almıs, eserler bu gelenegin kurallarına baglıkalınarak olusturulmaya baslanmıstır.Bu yüzyılda Ahmet Pasa ile yeni bir görünüme kavusan kasidecilik, bir öncekidönemle karsılastırıldıgında hem eser sayısı, hem eserlerin niteligi bakımından oldukçamesafe kaydetmistir.Kasidelerin en fazla olusturulan çesidi olan methiyelerde sairler, sultan vehâmilerini basta cömertlik, savasçılık ve hükümranlıkları olmak üzere yönetsel vekisisel özellikleri bakımından övmüsler, mükemmel bir sultan portresi olusturmayaçalısmıslardır.Bunu yaparken memduhlarının özelliklerini göz önündebulundurduklarından farklı memduhlar için yazdıkları methiyelerde karsımıza farklıfotograflar çıkarmıslardır.Elde edilen veriler methiyeciligin kuru, sıradan bir söyleyisgelenegi olmadıgını, sairlerin methiyelerde olusturdukları portreler ile tarih bilimininverdigi bilgilerin örtüstügünü göstermektedir.Yüzyıl sairleri sultanlarını överken, Divan Edebiyatıyla gelen Arap ve ranedebiyatlarına ait unsurları ve slamî ögeleri ustalıkla kullanmıslardır. Gerek sairlerinArap ve Fars cografyalarında egitim görmeleri, gerekse Anadolu´nun bir ilim merkeziolmasıyla izah edilebilecek bu durum, Divan Edebiyatının 15. yüzyılda bir gelenekhalini aldıgının en önemli göstergesidir.Anahtar kelimeler: kaside, methiye, divan siiri, 15. yüzyıl

15th century can be regarded as a turning point for Turkısh hıstory andliterature. The state became a empire by enforcing it?s organizations in this centuryand meanwhile classical Ottoman Poetry became a tradition on whose rules the workswere constituted.In this century kasida concept attained a new perspective with Ahmet Pasa andadvanced a great deal in both the number of works and the quality of works ifcompared with the former term.The mostly constituted type of kasidas were eulogies in which eulogist praisedthe sultan and his protecters primarily with generousity, warriorship and sovereigntyas their administrative and individual properties, and they tried to constitute a perfectsultan concept. While doing this they took the properties of the person they praise intoconsideration therefore different aspects occurred for different people. Available dataindicates that eulogy is not a ordinary tradition but the portraits constituted byeulogists and historical datas overlap.Poets of the century used the elements of Arabic and Persian culture andliterature and the elements of Islam skıllfully while praising the sultans. This situationwhich can be accounted for by both the poets education in Arabian and Persiangeography. and that of Anatolias being a center of science is the most significantindicator of classical Ottoman Poetry?s being a tradition ın this centy.Keywords: kasida, eulogy, Ottoman Poetry, 15th century.