Dere bantlarının plan revizyonu ve İstanbul kentine ekolojik olarak etkisinin incelenmesi

Abstract

Su yolları, akarsular ve dereler; taşkınları, havza alanları, yeşil bantlarıyla birbirlerini tamamlar nitelikte ayrılmaz bir bütündür. Ekolojik sistem açısından bütüncül bir bakış açısı altında ele alınmalıdır.Ekolojik sistemi oluşturan öğelerin birinin devamlılığını yitirmesi diğer sistem öğelerine de olumsuz etki etmekte olup zincirleme bir etki ile sistem zedelenmektedir. İnsan yaşamının vazgeçilmez bir unsuru olan su, tarih boyunca kentlerin oluşumunda büyük rol oynamıştır. Kentleşme ile birlikte ekolojik sistemin bozulmaması adına doğanın tahrip edilmesini önleyici nitelikte tedbirler alınması doğrultusunda ekolojik kent kavramı oluşmuştur. Ekolojik kent olgusunun oluşması ile doğal kaynakların korunması yönünde politikalar geliştirilerek sürdürülebilir kalkınma hedeflenmiştir. Kentin en önemli hazinesi niteliğindeki doğal su kaynakları, çevresindeki tüm canlılar için hayat kaynağı niteliğindedir. Su kaynakları, çevresindeki bitki örtüsü ve canlı çeşitleri ile sürdürülebilirliğini korumakta olup kent ekosistemine büyük katkı sağlamaktadır.Devletin, vatandaşlarına yeterli ve uygun özellikte su temin etmesi en önemli görevleri arasında yer almakta olup sürdürülebilir kalkınma ilkelerinin başında su kaynaklarını, su havzalarını ve çevresindeki ekolojik denge unsuru doğal bitki örtüsünü koruyup zenginleştirmek gelmektedir. Dere ve dere kenarları bu kapsamda büyük önem arz etmekte olup dere ekosistemini korumaya yönelik dere koruma bantları oluşturulmuştur.Dere koruma bandı mesafesi içerisinde ise orman alanları ve ağaçlık yeşil alanlar bulunmakta olup bu alanlar kent için yaşamsal değer taşımaktadır. Kentin ekolojik alanlarından olan dere koruma bantları suyun kendini yenilemesi, yağış oluşumu, toprağa ulaşan yağış, su miktarı, su kalitesi, suyun yüzeysel akış hızı ve toprağın su tutma kapasitesi üzerinde etkilidirler. Kent ekosistemi açısından değerli dere koruma bantları ilgili kanun ve yönetmelikler doğrultusunda imar planları hazırlanırken derelerin kadastral sınırlarından itibaren her iki tarafında belirtilen yapı yaklaşma mesafelerinin ayrılması sonucu oluşturulan yeşil alanlardır. Derelerin akışları, zemin suyunun beslenmesi ve dere yataklarının korunması amacıyla yapı yaklaşma mesafesi olarak belirlenen söz konusu alanlar rekreasyon alanı niteliğinde olup üzerlerinde herhangi bir yapı yapılmaz hükmü plan notlarında belirtilmektedir. Mevzuat değişikliği ile İstanbul'daki derelerin dere koruma bandı mesafesinin kamulaştırma problemleri ışığında kısaltılması dere kenarlarındaki dere ekosistemini sağlayan ağaçlık ve yeşil alanların büyük ölçüde azalması anlamına gelmektedir. Doğal kaynakların gelecek kuşaklara aktarılmasını amaçlayan sürdürülebilirlik ilkesine ters düşen mevzuat ve bu doğrultuda oluşturulan plan kararları kent ekolojisini olumsuz etkilemektedir.

Waterways (rivers and streams), floods, watersheds and sylvans are inseparable complements of each other. They should be considered all together in terms of the ecological system. The deficiancy of on element of ecological system forms a chain effect and harms the whole system. Water, an indispensable element of humanity, played a major role in the formation of cities. Thru urbanization, not to destruct the ecological system, many precautions were taken; and this process created the concept of `ecological city`. This phenomenon developed policies aiming the protection of natural resources and meantime sustainable development.Water resources, the most essential treasury of the cities, are the basis of life for the surrounding creatures. With their floras and animal varieties, water resources very much contribute to cities eco systems.To provide sufficient amount of water with appropriate quality is one of the main duties of the state against its citizens . One of the steps of sustainable development is to save and enrich the watersheds, sylvans and the surrounding flora system which is an ecological balancing element. Accordingly, creeks and creek edges are of great importance, and thus, for saving creek ecosystems were formed the creek conservation zones.In the creeks conservation zones, there are forests and sylvans which have vital importance for cities. Being inside the city's ecological areas, creeks conservation zones are important for forming rains, self-renewal of waters, level of water, quality of water, speed of water and soil's water holding capacity.For the cities highly important Creeks conservation zones are formed as the cities construction plans prohibit any construction on other sides of creeks. These areas, formed for preserving creeks edges, ground water and creeks flows, are defined as recreation areas, and provision of `any kind of construction prohibited` are noted on the cities main construction plans.Shortening the creek conservation zones of Istanbul as a result of changes made in the regulations, will result in the decrease of green area and forests located in these areas. This legislation and prepared according to the present construction plans are contradicting with the concept of sustainable development which aims to pass the natural resources to the future generations, and harms the city's ecology.