Gıda endüstrisinde birleşik ve yan ürünlerin maliyetlendirilmesi

Abstract

Dünyanın ekonomik ve siyasi yönden globallesme sürecine girdiği bir ortamda;planlama, kontrol ve karar alma sürecine ısık tutacak sayısal verilerin üretildiğimuhasebe fonksiyonunun öneminin her geçen gün arttığı görülmektedir. Gelismisülkelerde, muhasebe sistemleri kurulurken, isletmelerin verimliliğinin ve karlılığınınarttırılmasında, üretim maliyetlerinin saptanmasına dönük verilerin elde edilmesineolanak sağlayacak sekilde yön verilirken, ülkemizde bu kavramın önemi yeni yenianlasılmaktadır.Gün geçtikçe karmasık bir örgüt yapısına dönüsen endüstri isletmeleriyöneticileri, ayrıntılı verileri muhasebe servisinden elde ederler. Söz konusu verilerin enönemli kaynağı da maliyet muhasebesidir. Maliyet hesaplama teknikleriningelistirilmesi, ürün maliyetlerinin belirlenmesine dönüktür. Çünkü her isletme fiyatbelirleme, stok değerleme ve faaliyet sonuçlarını belirleyebilmek ve değerlendirebilmekiçin elde ettiği ürünlerin maliyetini bilmek zorundadır.Bu derece hassas bir öneme sahip olan ürün maliyetlerinin tespiti pek çok üretimisletmesinde rahatlıkla hesaplanabilmektedir. Ancak bazı üretim isletmeleri, üretimiamaçlanan ürünlerden baska teknolojik zorunluluklar yada üretim yönteminin bir gereğiolarak birden fazla ürün üretirler. Aynı üretim girdilerinden tek bir üretim sürecisonunda ortaya çıkan bu ürünlerin maliyetlerinin belirlenmesi, maliyet muhasebesininözel bir sorunu olarak karsımıza çıkmaktadır. Bu sorunu çözmek amacıyla pek çokbirlesik ve yan ürün maliyeti hesaplama yöntemleri gelistirilmistir. Gelistirilen buyöntemler, isletmelerin ürettikleri ürünün niteliğine ve üretim kosullarına dikkatedilerek seçilmelidir. Aksi taktirde üretim tipine uygun olmayan bir yöntemin seçimihesaplanan ürün maliyetlerinin gerçeği yansıtma olasılığını azaltacaktır.

In an environment that the world enters in a globalization process economicallyand politically, it is obvious that the significance of the accounting function generatingthe numerical data to be shedded light on the processes of planning, auditing, anddecision making, is increasing more and more. In developed countries, the businessesattach importance to obtain the required data for determining the production costs inorder to increase the business efficiency and profitability when installing the accountingsystems. On the other hand, the significance of these concepts are newly understood inour country.The managers in the industrial businesses turning into complex organizationstructure day by day, obtain the detailed data from accounting department. The mostimportant source of these data in question is ?cost accounting?. The improvements inthe cost finding are aimed at the determining of the product costs, because everybusiness has to know the cost of its product in order to determine the price, value theinventory, and determine and evaluate the activity results.The determining of the product costs that has such a sensitive importance can bedone easily in most of the production firms. However, some of the production firmsproduce more than one product that is intended to produce, because of the technologicaldifficulties and the nature of the production method. The determination of the costs ofthese products produced from the same production inputs and in the same productionprocess, is a special issue of cost accounting. In order to deal with this issue, many costfinding methods for combined products and by products are developed. These methodsto be developed have to be selected by considering the quality of the firm?s product andproduction conditions. Otherwise, the selection of the method that is not feasible to theproduction type is going to decrease the probability of reflecting the reality of thefounded costs of the product.