İhracat performansını belirleyen faktörler arasındaki ilişkiler ve ihracat başarısına etkileri: Türkiye örneği

Abstract

Firmalar, küresel pazar fırsat ve imkanlarından yararlanmak için geleneksel yerel pazarlarının dışında yurtdışı pazarlara açılmaktadır. Uluslararası pazarlarda tutunabilmek için firmalar, ihracat performansını belirleyen iç ve dış faktörleri iyi bilmelidirler.Bu çalışmanın amacı, ihracat performansına etkisi olduğu düşünülen, literatürden seçilmiş belirleyicilerinin birbirleriyle olan ilişkilerini ve bu ilişkilerin ihracat performansına olan etkisini belirlemektir. Araştırma tek bir endüstriye yönelik değildir. Türkiye örneğini sunabilmesi için 9 İhracatçı Birliği'nin elektronik kayıtlarından örneklem seçilmiştir.Elde edilen bulgular, Türkiye'de yerleşik ihracat yapan firmaların ihracat performansı belirleyicilerini ortaya koymaktadır. İç belirleyicileri; firmanın teknoloji yoğunluğu, proaktif ihracat motivasyonu: üstünlük ve algılanan ihracat avantajları oluşturmaktadır. Dış belirleyiciler ise, endüstrinin teknoloji yoğunluğu, endüstrideki fiyat rekabeti derecesi, ana ihracat pazarındaki (ülke) talep potansiyeli, Türkiye pazarı ile ana ihracat pazarı (ülke) arasında kültürel benzerlik, ana ihracat pazarındaki rekabet yoğunluğu, ana ihraç pazarında ana ürünün bilinirlik (tanınma) derecesi, ana ihraç pazarındaki yasal ve düzenleyici engeller, Türkiye pazarındaki talep potansiyeli ve rekabet yoğunluğudur. Strateji adaptasyonu derecesini de ürün, fiyat, tutundurma ve dağıtım adaptasyonu dereceleri oluşturmaktadır. Test edilen model, strateji adaptasyon derecesinin iç ve dış belirleyicilerle şekillendiğini; strateji adaptasyon derecesinin de ihracat performansını etkilediğini ortaya koymaktadır.Sonuç olarak ihracat performansını etkileyen ve ihracat performansı belirleyicilerini ortaya koymaya yönelik olan bu çalışma, dış ticaret politikası yapıcı ve uygulayıcılarına, firma yöneticilerine ve araştırmacılara yol gösterici olmayı amaçlamaktadır.

Firms expand their operations to foreign markets to take advantage of opportunities provided by the global market . Firms must be aware of internal and external factors which determine export performance in order to survive in international markets.The aim of this thesis is to find out the relationships among factors, chosen from the literature, which determine the export performance and their effects on export achievement. The study is not directed to only one industry. Therefore, sample has been composed of members of nine different Export Unions around the country to represent the Turkey as a whole.The findings show the determinants of export performance of the firms established in Turkey. Internal determinants (factors) are firm?s technological intensity, proactive export motivation, and perceived export advantages while external determinants are composed of industry?s technological intensity, price competition in the industry, demand potential in major export market, cultural similarity of export market to home market, competitive intensity in major export market, degree of product familiarity of export customer, extent of legal and regulatory barriers in major export market, demand potential and competitive intensity in home market. Degree of export marketing strategy adaptation consists of degree of product, price, promotion, and place adaptation. The tested model argues that degree of export marketing strategy adaptation is determined by internal and external determinants; then the degree of export marketing strategy adaptation determines the firm?s export performance.As a conclusion, this thesis which aims to determine factors affecting export performance also helps foreign trade policy makers and executives, managers, and researchers.