Yolsuzluk - Türk vergi sistemi ilişkisi ve mücadele stratejileri

Abstract

Yolsuzluk `özel kazanç elde etmek amacıyla kamu gücünün kötüye kullanılması` olarak tanımlanmaktadır. Yolsuzluk global bir problemdir. Yolsuzluk ekonomik, siyasal ve sosyal sistemin işlerliğini kısmen ya da tamamen yitirmesine neden olacak yasadışı ve/veya etik olmayan eylemler bütünüdür. Çalışmada yolsuzluğun özellikle ekonomik sistem üzerindeki etkileri üzerinde yoğunlaşmaktadır. Son dönemde yapılan çalışmalar yolsuzluk olgusunun makro ve mikro ekonomik temelleri bozarak dar anlamda ekonomik krizlere, genel anlamda ise kaynak israfına yol açtığını açık bir şekilde göstermektedir. Türkiye'de, 1985- 2007 dönemine ait veriler kullanılarak yolsuzluk, vergi gelirleri, dolaylı- dolaysız vergiler, vergi yükü ve denetim oranı değişkenleri arasındaki nedensellik ilişkileri test edilmiş, ilişkinin yönü ve büyüklüğü ekonometrik VAR modeli kullanılarak açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışmada bulunan ampirik sonuçlar, yolsuzluk değişkeni ile vergi yükü, dolaylı ve dolaysız vergiler arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi bulunduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca yolsuzluktan genel bütçe vergi gelirlerine ve denetim oranından yolsuzluğa doğru tek yönlü nedensellik bulunmaktadır. Bulunan sonuçlara göre uzun dönemde yolsuzlukla mücadelede en etkili değişken vergi yükü olmaktadır. Yolsuzlukla mücadeleye gerek ulusal gerekse küresel düzeyde son derece önem verilmektedir. Yolsuzlukla mücadele, süreklilik ve her alanda uygulamayı gerektirir. Bağımsız medya ve aktif sivil toplum yolsuzluklara karşı savaşta hayati öneme sahiptir. Yolsuzluk şeffaf toplumlarda daha kolay kontrol edilebilmekte ve bu nedenle de şeffaflık yolsuzluğu önleyici etkiye sahip olmaktadır. Önemli olan mücadele stratejilerini doğru belirlemektir. Kamuoyu tarafından desteklenen kararlı bir mücadeleyle başarıya ulaşılacaktır.

Corruption is defined as `the misuse of entrusted power for private gain`. It is a global problem. Corruption is illegal and/or immoral actions that cause partially or entirely lose of functioning of economic, political, and social system. This study focuses specifically on the effects of corruption on economic system. Recent studies have clearly showed that the phenomenon of corruption cause economic crises in particular and extravagance of resources in general by damaging macroeconomic and microeconomic foundations. In Turkey, causalities between corruption, tax revenues, direct-indirect taxes, tax burden and tax audit ratios variables are tested for 1985-2007 period and, the direction and size of these relationships are determined by using econometric VAR model. Empirical results indicate a bi-directional causality relation between corruption variable and tax burden, direct-indirect taxes. An unidirectional causality determined corruption to tax revenues and tax audit to corruption. Results disclose the most effective variable is tax burden on long term fight against corruption. It is attached great importance on fighting against corruption either national or global level. Fighting against the unlawful action requires continuity and application in every field. Independent media and an active civil society are vital if the fight is to be effective. Corruption is more easily detected in a transparent society and transparency can therefore also have a preventive effect. The most important thing is to determine the strategies of the struggle. It is possible to achieve success with a determined fight supported by public.