Avrupa birliği ülkeleri ve Türkiye`de araştırma-geliştirme faaliyetlerine yönelik mali teşviklerin karşılaştırmalı analizi

Abstract

Küreselleşme sürecinde ülkeler yoğun bir rekabetle karşı karşıyadırlar. Teknolojik alanda yaşanan hızlı gelişim bu durumun temel nedenlerinden birisini oluşturmaktadır. Teknolojik ilerlemelerin en önemli kaynağını ise Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge) faaliyetleri oluşturmaktadır. Hem ekonomi teorisi hem de ampirik analizler ekonomik büyümede Ar-Ge faaliyetlerinin önemini vurgulamaktadır. Ar-Ge faaliyetleri inovasyona yol açmakta, inovasyon ise verimlilikte artışa yol açmaktadır. Ar-Ge faaliyetlerinin yeterli düzeyde gerçekleştirilememesi piyasa başarısızlığı denen olguya dayanmaktadır. Bu olgu aynı zamanda devletin özel sektör Ar-Ge faaliyetlerine müdahalesinin de gerekçesini oluşturmaktadır.Pek çok devlet özel sektör Ar-Ge yatırımlarına yönelik çeşitli teşvikler uygulamaktadır. Bu teşviklerden birisi de mali teşviklerdir. Bu tez özel sektör Ar-Ge faaliyetlerine yönelik mali teşvikleri incelemektedir. Mali teşvikler (i) Ar-Ge vergi teşvikleri ve (ii) Ar-Ge finansal teşvikleri olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.Tez çalışmasında öncelikle özel sektör Ar-Ge yatırımlarına yönelik mali teşvikler teorik olarak incelenmiş, sonrasında bazı Avrupa Birliği (AB) ülkeleri ve Türkiye'de uygulanan mali teşvikler incelenmiştir. Son kısım ise hem Ar-Ge göstergeleri hem de uygulanan mali teşvikler bakımından AB ülkeleri ile Türkiye'nin karşılaştırmalı analizine ayrılmıştır.

In the process of globalization, countries are faced with intense competition. The rapid advances in the technological field are a major cause of this situation. Research and Development (R&D) activities are the main source of technological advances. Both economic theory and empirical analysis underline the key role of R&D in economic growth. R&D leads to innovation and innovation leads to productivity growth. R&D activities can not be realized at an adequate level, because of market failures. The economic justification for government intervention into private sector R&D activities rests on market failures.Many governments offer various incentives to encourage private sector R&D investments. Fiscal incentives are one of them. This thesis examines the fiscal incentives for private sector R&D investments. These incentives are divided into two categories: (i) R&D tax incentives and (ii) R&D financial incentives.This thesis first examines the fiscal incentives for private sector R&D in theory. And then it examines practices of these incentives in the countries. Selected countries are some members of European Union and Turkey. In the last part of this thesis both indicators of R&D and fiscal incentives for private R&D activities in EU countries and Turkey are analyzed.