Teori ve uygulamada vergi incelemesinde mükellef hakları

Abstract

Günümüz çağdaş devletlerinde olduğu gibi ülkemizde de vergi sistemi beyan esasına dayanmaktadır. Bu sistemde mükellefler, kendi kazançlarını tespit etmekte ve bunun üzerinden beyanda bulunmaktadırlar. Beyan esası olarak adlandırılan bu usulün uygulanması mükelleflerin beyanlarının denetlenmeyeceği anlamına gelmemektedir.Beyan esasının geçerli olduğu vergi sistemlerinde, mükelleflerin beyanlarının gerçeği yansıtıp yansıtmadığının tespiti ve kontrolünde en etkili denetim türü vergi incelemeleridir. Vergi incelemeleri, vergi inceleme elemanları aracılığı ile gerçekleştirilmektedir. Vergi İnceleme elemanları, vergi inceleme yetkisine sahip, vergi inceleme görevini ifa eden, bu sıfatla hem ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştıran, tespit eden ve sağlayan, hem de idari vergi cezalarını tespit eden kamu görevlisidir.Vergi incelemeleri, mükellefleri olumsuz etkileyen bir süreci kapsamaktadır. Bu nedenle vergi incelemeleri gerçekleştirilirken mükelleflerin yükümlülükleri kadar hakları konusunda da bilgilendirilmesi ve vergi idaresinin mükellef odaklı bir anlayış ile hareket etmesi, mükelleflerin sahip olduğu bu olumsuz bakış açısını değiştirici etki yapabileceği gibi vergi bilinci ve vergi ahlakının gelişmesine de olumlu katkıda bulunacaktır. Dolayısı ile sadece mükellef aleyhine olan durumlar değil, lehine olan durumlarında göz önünde bulundurulması, vergisel gerçeklerin mükellefleri zor durumda bırakmadan ortaya konması gerekmektedir.

As it is in today?s modern states, the tax system is based on declaration principal. In this system, taxpayers detect their own earnings and declare over these earnings. Performing this procedure which is called the declaration basis does not mean that taxpayers? declarations are not controlled.Tax systems in which the declaration principal is valid, tax investigations are the most effective type of detection for determining and controlling of the taxpayers? declarations reflect the fact or not. Tax investigations are executed by tax investigation personnel?s. Tax investigation personnel?s are the public officers that have the authority of investigating taxes whom not only investigate the accuracy of the taxes to be paid, but also determine the administrative penalties, representing the task of tax investigation.Tax investigations involve a process that effects taxpayers negatively. Therefore, while the tax investigations are being carried out, informing the taxpayers about not only their obligations but also their rights, and tax administration acting in a taxpayer-focused mentality can both make an effect a change on the negative angle of view that the taxpayers have, and contribute to the development of tax awareness and moral tax values. Therefore, not only the cases against, but also the cases in favor of the taxpayers are to be considered, tax facts are to be revealed without leaving the taxpayers in the lurch.