Toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme: Türkiye değerlendirmesi

Abstract

Tarih boyunca kadınlar fiziksel olarak erkeklerden zayıf olmalarından dolayı sosyal, kültürel, ekonomik alanda erkeklere kıyasla geride kalmışlardır. Toplumların kadınların zayıf olduğu yönünde gelişen değer yargıları kadınları gelenekselleşen bir eşitsizliğe maruz bırakmıştır. Devletlerin de politikalarını şekillendirirken toplumsal cinsiyet farklılıklarına ve bu eşitsizliğe duyarsız kalmaları kadın-erkek eşitsizliğini daha da derinleştirmede rol oynamıştır.Ancak son dönemlerde yapılan çalışmalar toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin azaltılmasına paralel olarak kadının sosyal, kültürel yaşama katılımının arttığı, ekonomide etkin rol alabildiğini, bunların da dolaysız olarak ülkelerin refah seviyesinde artış eğilimi doğurduğunu kanıtlanmıştır. Bu gelişmeler Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçelerin temelini oluşturmaktadır. Bugün devletler politik kararlarını iki cins üzerinde doğuracağı etkiyi önemseyerek, politik kararlarının sonuçlarını inceleyerek, iki cins arasında eşitsizlik doğurmayacak yada mevcut toplumsal cinsiyet eşitsizliklerini giderecek yönde alma konusunda çaba sarf etmektedirler. Bu nedenle, politik kararların en önemli yansıması olan devlet bütçelerinin toplumsal cinsiyete duyarlı hale gelebilmesi, toplumsal cinsiyet eşitliğini gözetmesi toplumsal cinsiyet eşitsizliğini gidermede en önemli araç konumundadır.Bu çalışmanın amacı 1984 yılında ilk kez Avustralya'da uygulanmaya başlayan, bugün dünyanın birçok ülkesinde uluslararası kuruluşların desteği ile sürdürülen Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme uygulamalarının incelenmesi, uygulamanın yeni adapte edilmeye çalışıldığı Türkiye'de mevcut durumun, gerekli koşulların ve uygulama zorluklarının açıklanmasıdır.

All along the history, when compared to the men; women remained behind in sociological, cultural and economical territories because of the fact that they were physically weaker then them. Value judgments of societies which developed towards the idea that women are weak exposed women to a conventional inequality. The insensitivity of governments to this sexual differences and inequality while shaping their policies also played an important role in deepening this women-men inequality.Nevertheless, recent studies proved the fact that, in parallel with the decrement of gender gap, women?s participation in social and cultural life has increased, that she can play an active role in economics, and that these factors directly lead to an liability of increase on the prosperity levels of countries. These developments form the basis of Gender Budget. Today, governments put forth an effort in making their decisions in the direction of accretion of gender gaps or avoiding socio-sexual differences between two genders; by giving importance to the possible results of their decisions on both genders, and by examining the results of their political decisions. That?s why the becoming gender gap sensitiveness of government budgets which are the most important reflection of political decisions is the most important vehicle in their protection of gender equality so as to destroy gender gap.The aim of this study is the examination of Gender Gap applications which was first started in 1984 in Australia and is maintained by the support of international institutions in many countries of the world; and the explanation of the current situation, the necessary circumstances and the application difficulties in Turkey where the application is now trying to be adapted.