Türkiye`de sosyal güvenlik açıklarının azaltılmasında denetimin önemi (Manisa ili örneği)

Abstract

İnsanoğlu sosyal bir varlıktır ve hayatta daima tarihi ve saati önceden bilinmeyen değişik risklerle karşı karşıyadır. Sosyal güvenlik, bireyleri fizyolojik, mesleki ve sosyo-ekonomik risklere karşı koruyan bir sistemdir. Sosyal güvenlik sistemlerinin en önemli amacı birey ve ailesine güven duygusu vermek, onları yarın endişesinden kurtarmaktır. Dolayısıyla bir ülkenin uyguladığı sosyal güvenlik sisteminin düzgünlüğü o ülke insanlarının huzuru ile doğru orantılıdır. Sistem ne kadar iyi işlerse insanlar da o kadar geleceğe umutla bakar. Ayrıca bir devletin sosyal devlet olma derecesi sosyal güvenlik sisteminin düzgün işlemesi ile alakalıdır. Sosyal güvenlik sistemlerinin düzgün işlemesi için prim gelirlerinin yüksek olması gerekmektedir. Gelir-gider dengesi arasındaki makas aralandıkça sistem daha problemli hale gelmektedir. Türkiyede tarihsel süreç içerisinde sosyal güvenlik teşkilatları kurulmuştur. Ancak sistemin işlerliği noktasında zamanla finansman sorunları ile karşı karşıya kalınmıştır. Nüfusun yaşlanması, erken emeklilik, işsizlik ve sağlık harcamalarındaki artışlar finansman probleminin başlıca nedenleridir. Tüm bu nedenlere ek olarak en önemli bir neden ise kayıtdışı istihdamdır. Çünkü kayıtdışı istihdam öncelikle prim gelirlerini azaltmakta ve sosyal güvenlik harcamalarını artırmaktadır. Kayıtdışı istihdama bağlı olarak artan sosyal güvenlik açıklarının ise başta bütçe olmak üzere gelir dağılımı, gayri safi yurtiçi hasıla ve borçlanma gibi makro ekonomik büyükler üzerinde olumsuz etkileri olmaktadır.Bu tezde kayıtdışı istihdam ile mücadelede -dolayısıyla sosyal güvenlik açıklarının azaltılmasında- denetimin önemi açıklanmıştır. 5510 sayılı Kanun öncesinde çok az denetim elemanı vasıtasıyla kayıtdışı istihdam ile mücadele edilmeye çalışılmıştır. Ancak başarılı olunamamıştır. Günümüzde ise sosyal güvenlik alanında denetimler Sosyal Güvenlik Müfettişleri ve Sosyal Güvenlik Denetmenleri tarafından yapılmaktadır. Özellikle Sosyal Güvenlik Denetmeni kadrosunun ihdas edilmesiyle birlikte daha aktif denetim yapılmaya başlanılmıştır. Tezde Manisa ili özelinde Sosyal Güvenlik Denetmenleri tarafından yapılan denetim sonuçları ele alınmış ve açıklar açısından değerlendirilmiştir. Ayrıca Türkiye genelinde sosyal güvenlik alanında görev yapan tüm denetim elemanlarına yönelik anket çalışması yapılmıştır. Anket verilerinden hareketle denetimi daha etkin hale getirmeye yönelik çözüm önerileri sunulmuştur.

Human is a social being and always different faces risks that previously unknown date and time. Social security is the system that protects individuals from the pyhsiological, occupational and socio-economic risk. The most important aim of the social security systems is giving the feeling of confidence to the individual and his family and saving them from the worry of tomorrow. Because of the correctly of a country's implementation of the social security system is directly proportional to the peace of the people of that country. How well it works on the system so people will look to the future. Social state also be a degree of state social security system is related to the proper functioning.For the correctly functioning of social security systems, premium income should be high. System is becoming more problematic as between income-expenditure scissors is opened part way. Throughtout the historical process in Turkey, Social security instutions have been founded. However, in time there have been financial problems in terms of becoming operative. Ageing of the population, early retirement, unemployment and increase in health expenses are main problems. In addition to all these causes, another essential reason is informal employment. Because informal employment causes to reduction in incomes and social security expenses rise. Depending on informal employment, rising expenses have negative effect on distribution of income, gross domestic product and loan contracted.In this thesis, the role of the audit -consequently, in the reduction of social security deficits- has been stated. Prior to law of 5510, very few inspectors tried to deal with informal employment. However, there has been no success. Today, this is carried out by Social Security inspectors and Social Security supervisors. Particularly with the new employment of Social security Supervisors a more active inspection have started. In the thesis, the results of the inspections carried out in Manisa have been evaluated. Also, working in the field of social security in Turkey for all audit staff survey was conducted. From the data of questionnaire, solution proposals have been brought forward.