Örgütsel öğrenme kabiliyetinin örgütsel yenilikçilik aracılığıyla yeni ürün ve işletme performansına etkisi

Abstract

Bu araştırma örgütsel öğrenme ve öğrenen örgütler literatüründe yer alan örgütsel öğrenmeyi destekleyici ya da kolaylaştırıcı faktörlerin bir araya getirilerek kapsamlı bir şekilde ölçülebilmesini, örgütsel öğrenme kabiliyetinin örgütsel yenilikçilik üzerindeki etkisini ve örgütsel öğrenme kabiliyeti ile örgütsel yenilikçiliğin yeni ürün ve işletme performansları üzerindeki etkileri tespit etmeyi amaçlamaktadır. Araştırma verileri Manisa Organize Sanayi Bölgesinde faaliyet göstermekte olan ve İstanbul Sanayi Odası'nın belirlediği Türkiye'nin en büyük ilk 500 ve İkinci 500 firmaları listelerinde yer alan 6 firmada orta ve üst kademe pozisyonda yönetici, proje ve ekip lideri olarak çalışan 285 kişiden elde edilmiştir. İlk 500 sıralamasında yer alan 3 firmadan toplam 246 ve ikinci 500 sıralamasında yer alan 3 firmadan toplam 39 anket geri dönüşü sağlanmıştır. Yöneticilerin yaşları, 20 ila 65 arasında değişmektedir. Katılımcıların departmanlara göre dağılımları ise 18 kişi pazarlama, 37 kişi muhasebe-finans, 41 kişi ithalat-ihracat, 17 kişi insan kaynakları, 29 kişi Ar-Ge, 103 kişi üretim ve 40 kişi kalite güvenlik ve ürün bazlı proje birimleri gibi diğer departmanlar şeklindedir. Araştırmada örgütsel öğrenme kabiliyetinin, örgütsel yenilikçilik üzerindeki etkileri ve örgütsel öğrenme kabiliyetinin örgütsel yenilikçilik vasıtasıyla yeni ürün ve işletme performansı üzerindeki etkilerini ortaya koymaya çalışan bir model geliştirilmiştir. Araştırmada örgütsel öğrenme kabiliyetini ölçmek için Örgütsel Öğrenme Kabiliyeti ölçeği kullanılmıştır. Ölçek araştırmacı tarafından Goh ve Richards (1997); Jerez-Gomez, vd. (2005) ve Chiva, vd. (2007)'nin çalışmaları temel alınarak geliştirilmiştir. İşletmelerdeki yenilik faaliyetlerini ölçmek için Wang ve Ahmed (2004)'in geliştirdikleri Örgütsel Yenilikçilik ölçeğinden yararlanılmıştır. İşletmelerin yeni ürün performanslarının değerlendirilmesinde Danneels ve Kleinschmidt'in (2001) geliştirdikleri Yeni Ürün Performansı ölçeğinden yararlanılmaktadır. İşletmelerin performansları ise Akgün, İnce, İmamoğlu, Keskin ve Kocoğlu (2014) tarafından önerilen işletme performansı ölçeği aracılığıyla ölçülmüştür. Verilerin analizi aşamasında, tanımlayıcı istatistikler, tek yönlü Anova testi, Post Hoc testlerinden Dunnet's T3 istatistiği için SPSS 20.0 paket programı, Doğrulayıcı Faktör Analizi ve Yol Analizi için LISREL 8.51 paket programı kullanılmıştır. Araştırma modelinin doğrulanmasında Yapısal Eşitlik Modellemesi (YEM) kullanılmıştır. Örgütsel öğrenme kabiliyeti kavramı (1) açıklık ve dış çevre ile etkileşim, (2) deneme, (3) yönetimsel bağlılık, (4) katılımcı karar verme, (5) liderlerin bağlılığı ve personeli güçlendirme, (6) amaç ve misyonun açıklığı, (7) bilgi aktarımı, (8) diyalog, (9) sistem bakış açıları ve son olarak tüm faktörleri kapsayan (10) örgütsel öğrenme kabiliyeti faktöründen oluşmaktadır. Araştırma sonuçlarına göre işletmelerin örgütsel öğrenme kabiliyetleri 29 madde ve 10 faktör ile ölçülebildiği ortaya konmuştur. Araştırmanın sonucunda, örgütsel öğrenme kabiliyetinin örgütsel yenilikçilik ve yeni ürün performansı üzerinde doğrudan etkileri olduğu, örgütsel yenilikçiliğin yeni ürün ve işletme performansı üzerinde etkisi olduğu; yeni ürün performansının işletme performansı üzerinde etkisi olduğu ve bunun yanında örgütsel öğrenme kabiliyetinin örgütsel yenilikçilik vasıtasıyla yeni ürün ve işletme performansı üzerinde etkisi olduğu bulunmuştur. Bu bulgular, işletmelerin performansları ve yeni ürün performanslarını arttırabilmelerinin örgütsel öğrenme kabiliyeti doğrultusunda artan örgütsel yenilikçiliğe bağlı olduğunu göstermektedir. Ayrıca örgütsel öğrenme kabiliyeti, örgütsel yenilikçilik, yeni ürün ve işletme performansı ile işletmelerdeki departmanlar arasında ve yeni ürün tipleri arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılıkların olduğu bulunmuştur. Departmanlar arasında örgütsel öğrenme kabiliyeti faktörü ve bu faktörün alt faktörleri olan deneme, yönetimsel bağlılık, katılımcı karar verme, bilgi aktarımı faktörlerinde, örgütsel yenilikçilik faktörü ve bu faktörün alt faktörleri olan bireysel-davranışsal inovasyon ve ürün inovasyonu faktörlerinde farklılık bulunmuştur. Yeni ürün tipolojilerinin işletme performansı ve yeni ürün performansları değerlendirildiğinde; işletme performansı bağlamında istatistiksel açıdan bir fark bulunmamış; yeni ürün performansı açısından ise farklılık tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Örgütsel öğrenme kabiliyeti, örgütsel yenilikçilik, işletme performansı, yeni ürün performansı

The purpose of this study is to develop a measurement scale that aims to assess firm's organizational learning capability which is based on the facilitating factors for learning in organizational learning and learning organizations literature. The study further investigate the impacts of organizational learning capability on organizational innovativeness and organizational learning capabilites' effects on new product and firm performances. The data were gathered from a total of 285 managers who are working as an upper and middle level managerial positions and project and team leaders in 6 companies operating in Manisa Industrial Zone. These companies are listed in Turkey's biggest first 500 and second 500 industrial enterprises list operating in Manisa Industrial Zone. Two hundred fourty six responses obtained from 3 firms which are listed in top 500 biggest firms list and 39 responses collected from 3 firms that are listed in second biggest 500 fims list. Respondents' ages varies from 25 to 65. The distribution of managers in departments are 18 marketing, 37 accounting, 41 import-export, 17 human resources, 29 R&D, 103 production and 40 other departments which consists quality assurance and product based project departments. In this study, a research model was developed to investigate the impacts of organizational learning capability on organizational innovativeness and the effects of organizational learning capabilities on new product and firm performances through organizational innovativeness. In the research, Organizational Learning Capability Questionnaire was used to assess organizational learning capability. Organizational learning capability scale was developed by the researcher based on Goh and Richards (1997); Jerez-Gomez, Cespedes-Lorente and Valle-Cabrera (2005) and Chiva, Alegre and Lapiedra's (2007) studies. Organizational Innovativeness Scale was used in the evaluation of firms' innovative activities which was developed by Wang and Ahmed (2004). In the evaluation of firms' new product performance, New Product Performance Scale which developed by Danneels ve Kleinschmidt (2001) was used. Firms' performance was evaluated by Firm Performance Scale which was proposed by Akgün, İnce, İmamoğlu, Keskin ve Kocoğlu (2014). In analysis, SPSS 20.0 package program was used for descriptive statistics, One-way Anova and Dunnet's T3 statistics of Post Hoc tests and LISREL 8.51 packet program was used for confirmatory factor analysis, path analysis and Structural Equation Modelling (SEM). The organizational learning capability concepts includes 9 dimensions (1) openness and interaction with the external environment, (2) experimentation, (3) managerial commitment, (4) participative decision making, (5) leadership commitment and empowerment, (6) clarity of purpose and mission, (7) knowledge transfer, (8) dialog, (9) system perspective. The analysis reveals that all dimensions constitute one factor model called organizational learning capability. In sum, organizational learning capability scale consists of 29 items and 10 factors. The results indicate that, organizational learning capability has a direct effect on organizational innovativeness and new product performance; new product performance influences firm performance. Further, organizational learning capability has an effect on new product and firm performance through organizational innovativeness. In consequence of these results, firms' performance and new product performance increases depend on the increases of organizational innovativeness by means of organizational learning capability. Statistically significant differences were found according to firms' departments and new product types for organizational learning capability, organizational innovativeness, new product and firm performance. Organizational learning capability and it's sub factors of experimentation, managerial commitment, participative decision making and knowledge transfer were differed according to departments worked. Statistically significant differences were also found in organizational innovativeness and it's sub factors of individual-behavioral innovation and product innovation among departments. Firm performance were not differed according to new product types offered to the market but new product performance was influenced by that offer. Keywords: Organizational learning capability, organizational innovativeness, firm performance, new product performance.