Tarımsal faaliyetlerin maliyetlendirilmesi ve muhasebeleştirilmesine yönelik değerlendirmeler ve sektörel bir uygulama

Abstract

Türkiye'de tarım muhasebesi alanında yapılan çalışmalar incelendiğinde uygulama farklılıkları göze çarpmaktadır. Bu farklılık; tarımsal ürün ve canlı varlıkların hesap grupları açısından takibi, değerleme, amortisman gibi dönem sonu işlemleri, sektöre özgü verilen teşviklerin muhasebeleştirilmesi konularındadır. Çalışmanın amacı; tarım sektörü içinde yer alan, az sayıda çalışma yapılmış bir alan olan tavukçuluk sektöründe maliyetleme, muhasebeleştirme ve finansal raporlama açısından uygulanabilir örnek bir model oluşturmaktır. Çalışmada sosyal bilimlerde yaygın olarak kullanılan nitel araştırma yöntemlerinden biri olan `Örnek Olay Yöntemi` kullanılmıştır. Çalışma üç bölümden oluşturulmuş olup ilk bölümde; çalışma ile ilgili genel bilgiler verilerek literatür taraması sunulmuştur. İkinci bölümde; maliyet muhasebesi kavramları ve maliyet hesaplama yöntemleri tarım sektörü açısından irdelenmiştir. Ardından TMS 41- Tarımsal Faaliyetler Standardı ele alınmış, VUK'a değinilmiş, muhasebeleştirme, değerleme gibi konularda karşılaştırmalar yapılmıştır. Üçüncü bölümde ise tavuk sektöründe organik etlik piliç eti üretimi yapan bir işletmede model olarak önerilen `Tam Maliyet - Normal Maliyet - Faaliyet Tabanlı Maliyet Yöntemlerinden Oluşan Maliyet Sistemi` ile mamul maliyetleri hesaplanmıştır. Elde edilen sonuçlar, işletmenin hali hazırda kullandığı geleneksel maliyetleme sonuçlarıyla karşılaştırılmıştır. İşletmenin takip edilen dönemde gerçekleştirdiği faaliyetler, TMS 41'e ve VUK'a göre muhasebeleştirilmiş, karşılaştırılmış, finansal tablolara üzerinde yarattığı etkiler değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonucunda; ilk olarak FTMY kullanılarak maliyet konusunda daha doğru bilgiye ulaşıldığı vurgulanmıştır. Ayrıca muhasebeleştirme açısından söz konusu uygulama ile TMS 41'e göre yapılan kayıtların finansal tablolar üzerinde VUK'a göre yapılan kayıtlardan daha etkin sonuçlar ortaya koyması gibi işletme lehine olan birçok olumlu sonuç elde edilmiştir.Anahtar Kelimeler: TMS 41, UMS 41, Canlı Varlık Değerlemesi, Etlik Piliç, Faaliyet Tabanlı Maliyet Yöntemi.

Differences in implementation draw attention when the studies on agricultural accounting in Turkey is analyzed. This difference is about the post-closing operations such as follow-on, valuation and amortization of the agricultural products and biological assets in terms of account groups and the recognition of the sector-specific incentives. The aim of the study is to form an applicable example model in terms of costing, recognition and financial reporting in the sector of poultry which is a field with few studies within the agricultural sector. `Case Study Method` which is one of the commonly used qualitative research methods in the social sciences has been used in the study. The study consists of three sections. In the first section general information has been given about the study and literature search has been presented. In the second section, information about cost accounting concepts and methods of cost calculation has been provided by sampling in terms of agriculture sector. Then TAS (Turkish Accounting Standard) 41 – Agricultural Activities Standard has been discussed and TPL (Tax Procedural Law) has been mentioned and comparisons were made about subjects such as recognition, valuation. In the third section, inventoriable costs have been calculated with the `Cost System Consisting of Complete Cost – Normal Cost – Activity Based Cost Methods` which has been suggested as a model in an enterprise producing organic broiler in the poultry sector. Obtained results have been compared with the available conventional costing results used by the enterprise. The activities performed by the enterprise within the followed period have been accounted, compared and evaluated in terms of the effects on financial tables according to TAS 41 and TPL. As a result of the study, first, it has been emphasized that more correct information has been obtained on costing by using ABCM (Activity Based Cost Method). Besides, many positive results have been obtained which are in favour of the enterprise such as records performed according to TAS 41 with the aforementioned application have suggested more effective results on the financial statements than the records performed according to TPL in terms of accounting.Keywords: TAS 41, IAS 41, Valuation of Biological Assets, Broilers, Activity Based Cost Method.