Türkiye`deki geleneksel sohbet toplantıları üzerine bir inceleme

Abstract

Çalışmamızın konusunu, Türkiye'deki `Geleneksel Sohbet Toplantıları` oluşturmaktadır. Geçmişten günümüze kadar hem geleneksel sözlü kültürün taşıyıcısı hem de bir eğlence biçimi olarak gelen sohbet toplantıları, özellikle uzun kış gecelerinde insanların bir araya gelerek belirli kurallar çerçevesinde hoşça vakit geçirmesini ve toplumsal dayanışmayı sağlayan sosyal bir organizasyondur. Çalışmamızın amacı, Türkiye'deki geleneksel sohbet toplantılarının sözlü kültür ortamındaki yerini, yapısını ve güncel durumunu ortaya koymaktır. Geleneksel sohbet toplantılarının gelişen teknolojik gelişmeler neticesinde kitle iletişim araçlarının gölgesinde kaldığı, küreselleşmenin dayattığı tek-tipleşen kültür karşısında kendisini muhafaza edip yeni nesillere aktarılamadığı, günümüzde aktif olarak devam eden bölgelerdeki toplantıların zamanla icrâ zeminini kaybetmekle yüz yüze kaldığı bir ortamda, böyle bir çalışmayla geleneğin kayıt altına alınarak korunması, tanıtılması ve gelecek kuşaklara doğru bir şekilde aktarılması amaçlanmaktadır.Araştırmamız, geleneksel sohbet toplantıları üzerine genel bir çalışma olmasından dolayı geniş bir alanı kapsamaktadır. Derleme sahamız il, ilçe ve beldeler olmak üzere farklı yerleşim birimlerini içine almaktadır. Çalışma alanlarımız; Konya, Akşehir (Konya), Kastamonu, Tosya (Kastamonu), Gerede (Bolu), Mudurnu (Bolu), Gümüşhane, Tokat, Üzümlü (Tokat-Erbaa), Mardin, Kızıltepe (Mardin), Diyarbakır, Şanlıurfa, Elazığ, Gaziantep, Afyonkarahisar, Sandıklı (Afyonkarahisar), Kütahya, Simav (Kütahya), Ankara, Keskin (Kırıkkale), Antalya, Bursa, Çankırı, Balıkesir, Pamukçu (Balıkesir-Altıeylül), Dursunbey (Balıkesir), Kemaliye (Erzincan), Isparta, Sücüllü (Isparta-Yalvaç), Kula (Manisa), Yozgat, Denizli, Aksaray, Çorum, Sivas, Boyabat (Sinop), Havza (Samsun), Karabük, Adıyaman ve Edirne'den oluşmaktadır. Çalışmamız sırasında malzemenin toplanabilmesi için gözlem (katılımcı gözlem ve dışarıdan gözlem), görüşme (mülakat), kılavuz ve kaynak kişilerden yararlanma teknikleri çerçevesinde sahada derleme metoduna başvurulmuştur. Geleneksel sohbet toplantıları üzerine yapılan çalışmalarla ilgili verilere ise kütüphane araştırması esnasında yazılı kaynaklardan ya da internet veri tabanlarından ulaşılmıştır. Derleme çalışmaları boyunca veri toplayabilmek için ses kayıt cihazı, dijital fotoğraf makinesi, video kamera, tiripot, harici bellek, pil ve görüşme defteri kullanılmıştır.Bu çalışma, Türkiye'deki geleneksel sohbet toplantılarının metin ve bağlam merkezli olarak incelenmesi amacıyla hazırlanmıştır. Çalışma; giriş, dört bölüm, sonuç ve eklerden oluşmaktadır. Giriş bölümü, `Araştırmanın Konusu, Alanı ve Amacı`, `Araştırmanın Yöntemi ve Kuramsal Yapısı` ve `Terimler` başlıklarından meydana gelmektedir. Tezin birinci bölümü `Türkiye'deki Geleneksel Sohbet Toplantılarının Yörelere Göre Yapı İncelemesi` adını taşımaktadır. Bu başlık altında farklı isimdeki toplam yirmi sohbet geleneği üzerinde durulmuştur. Çalışmanın ikinci bölümü `Türkiye'deki Geleneksel Sohbet Toplantılarının Genel Özellikleri` başlığını taşımaktadır. Bu başlık altında sohbet toplantılarının yapısı; üyeleri ve yönetim yapıları, katılma şartları, kuralları, zaman, mekân, oturma düzeni, giyim-kuşam âdâbı, sohbet, yiyecek ve içecekler, mahkeme/ceza, toplantı çeşitleri ve eğlence şekilleri başlıklarında incelenmiştir. Tezin üçüncü bölümü `Geleneksel Sohbet Toplantılarının İşlevleri` ismini taşımakta olup altı alt başlıkta ele alınmıştır. Çalışmanın son bölümü `Modern Dünya ve Geleneksel Sohbet Toplantıları` adını taşımaktadır. Tezin sonunda, sonuç, kaynak kişi listesi, bibliyografya, sözlük ve ekler (soru kâğıdı örneği, şekiller, tablolar, fotoğraflar ve hatita) yer almaktadır.Bu çalışma sonucunda, Türkiye'nin farklı bölgelerinde aynı, benzer ya da değişik isimlerle bilinen sohbet toplantılarının gelişimi ve güncel durumu, icrâ düzeni, genel özellikleri (üyeleri ve yönetim yapısı, katılma şartları, kuralları, zaman, mekân, oturma düzeni, toplantı çeşitleri, giyim-kuşam âdâbı, yiyecek ve içecekler, mahkeme/ceza, eğlence şekilleri), işlevleri ayrıntılı ve örnekleriyle birlikte bir bütün içerisinde ortaya konulmuştur. Sohbet toplantıları, Somut Olmayan Kültürel Miras çerçevesinden değerlendirilmiş, derneklerin ve medyanın bu geleneğin sürdürülmesi ve tanıtılmasındaki katkısı üzerinde durulmuştur.

The subject of our research constitutes `the traditional sohbet meetings in Turkey.'' Sohbet meetings both bearer of oral traditional culture as well as a form of entertainment from the past to the present is a social orgaznization especially during the long winter nights coming together to spend a pleasent time and provides social solidarity. The aim of our research, is to reveal the place of traditional oral culture sohbet meeting in Turkey, the structure and the current status. Traditional sohbet meetings that remained in the shadow of the mass media as a result of the technological development, preserving itself against single-typified the culture imposed by globalization can not be passed on to new generations, today actively continue meetings in the regions ongoing schedule execution ground lost to face in an environment faced by the protection shall be recorded in tradition with such work is intended to promote and transferred accurately to next generations.Our research covers a wide area due to a general study to traditional sohbet meetings. Our guide field is located in different districts and towns, including settlements. Our study area encompasses different settlements including cities, counties and towns. Our research consists of Konya, Akşehir (Konya), Kastamonu, Tosya (Kastamonu), Gerede (Bolu), Mudurnu (Bolu), Gümüşhane, Tokat, Üzümlü (Tokat-Erbaa), Mardin, Kızıltepe (Mardin), Diyarbakır, Şanlıurfa, Elazığ, Gaziantep, Afyon, Sandıklı (Afyon), Kütahya, Simav (Kütahya), Ankara, Keskin (Kırıkkale), Antalya, Bursa, Çankırı, Balıkesir, Pamukçu (Balıkesir-Altıeylül), Dursunbey (Balıkesir), Kemaliye (Erzincan), Isparta, Sücüllü (Isparta-Yalvaç), Kula (Manisa), Yozgat, Denizli, Aksaray, Çorum, Sivas, Boyabat (Sinop), Havza (Samsun), Karabük, Adıyaman, Edirne.Field of guide method is applied within the framework of observation (participant or outside), interview, guide and resource people to collect materials during the research. The data about the researh of traditional sohbet meetings done from the written sources or internet databases during the library research. To collect data during the research used voice recorder, digital camera, video camera, tripod, external memory, battery and interwiev notebook.This research is prepared to investigate as text and context-based of traditional sohbet meetings in Turkey. Research consists of input section, four chapters, results and additionals. The input section of our research consist of `The subject, field and purpose of Research`, `Research Method and Theoretical Structure` and `Terms`, `Research method` and `Terms` titles. First section in our thesis is named of `traditional sohbet meetings` structure examined according to fields. It focused on total twenty different names in sohbet meeting under this heading. In the second section, there is a `general characteristics of sohbet meetings in Turkey` title. In this title, the structure of sohbet meetings; the members of meetings and management structures, conditions of participation, rules, time, venue, seating arrangement, clothing, meeting, drinks and foods, fine, meeting types, functions of entertainment are examined. Third section is `the functions of traditional sohbet meeting` and it includes six titles. In the last section of reseach, is named `Modern World and Traditional Sohbet Meetings`. At the end of the thesis, result, resource person list, bibliography, dictionary, additionals (sample question paper, shapes, tables, photograhs and map) are included.As results of this research, in different regions of Turkey sohbet meeting is known as similar or different names. It's development and current status, executive order, general haracteristics (members and management structure, conditions of participation, rules, time, venue, seating arrangements, meeting types, clothing etiquette, food-drinks, fine and functions of entertainment) has been demonstrated in a whole with detail and examples. Sohbet meeting is evaluated in the framework of intangible cultural heritage. It focused on valuable assistance of associations and the media to introduce and continue this tradition.