Ekonomik istikrarın sağlanmasında maliye politikasının etkisi: Mali etki analizi ve Türkiye örneği

Abstract

2008 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nde başlayan ve tüm dünyaya hızla yayılan finansal krizin ilerleyen süreçte küresel düzeyde, reel ekonomiye sıçraması ile birlikte, küresel ekonomik istikrarın yanında ülke ekonomilerinin istikrarı da bozulmuştur. Ekonomik istikrardan uzaklaşılmış olması sonucunda ekonomik büyüme yavaşlamış ve hatta durmuş, işsizlik yaygınlaşmış, uluslararası ticaret yavaşlamış, yoksulluk artmış, mevcut gelir dağılımı adaletsizliği krizin yarattığı bu istikrarsızlık ile daha da büyümüştür. Yaşanan ekonomik istikrarsızlığın sonuçları sadece ekonomi üzerinde kendini göstermemiş; bunun yanında sosyal ve hatta siyasal birçok önemli problemin ve maliyetin ortaya çıkmasına neden olmuş ve ekonomik istikrarın önemini gerek gelişmiş gerekse gelişmekte olan ülkeler açısından net bir şekilde ortaya koymuştur. Bu doğrultuda ekonomik istikrarın yeniden sağlanması ve istikrarsızlığın ortaya çıkardığı problemlerin ve maliyetlerin ortadan kaldırılması için tüm ülkeler merkezinde maliye politikası uygulamalarının yer aldığı istikrar programları uygulamaya koymuşlardır. Bununla birlikte 1929 Bunalımı ve sonrasında maliye politikasının ekonomik istikrarın sağlanmasında ve sürdürülmesindeki etkisi günümüze kadar hem teorik olarak hem de uygulamada tartışmalı bir konu olarak varlığını sürdürmüştür. Bu bağlamda çalışmanın amacı maliye politikasının ekonomik istikrar üzerindeki bu tartışmalı etkisinin var olup olmadığını Türkiye örneği üzerinden 1980–2014 yıllarını kapsayan bir inceleme ile ortaya koymaktır.Bu doğrultuda çalışma üç ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde ekonomik istikrar ikinci bölümde ise maliye politikasına ilişkin teorik açıklamalar yapılmıştır. Üçüncü bölümde ise maliye politikası ile ekonomik istikrar arasındaki ilişki literatürde daha önce uygulanmamış bütüncül bir bakış açısıyla ve maliye politikasının ekonomi üzerindeki net etkisini ortaya koyan mali etki analizinden hareketle Türkiye örneği üzerinden incelenmiştir.

The twin challenge created by the 2008 USA financial crisis that proceeded rapidly and spread across the world to affect global real economies disturbed not only the stability of the global economy but also diminished country-wise economic prospects. Due to this lack of global economic stability, the rate of economic growth slowed and even stopped, unemployment soared, international trade declined, poverty increased and the inequality of distribution of income deteriorated further with the crisis-driven instability. The results of the global economic instability reflected on both the economy itself and also on social and political spheres due mostly to the emergence of crucial problems and associated costs, which highlighted the significance of economic stability for not only developed but also developing countries. Accordingly, nearly every country in the world decided to introduce stability policies centred on fiscal policy in order to re-establish economic stability and resolve problems and costs associated with instability. However, the role of fiscal policy in ensuring and sustaining economic stability has been a controversial topic in both theory and practice since the Great Depression of 1929. In this context, the purpose of this study is to demonstrate the controversial role, if any, of fiscal policy in economic stability through the case of Turkey by way of an analysis encompassing the years from 1980 to 2014. This thesis is comprised of three main parts. The first and second parts include theoretical and conceptual arguments and a discussion of the relevant literature on economic stability and fiscal policy respectively. The third part presents a uniquely holistic view of the relationship between fiscal policy and economic stability with a view to the hypothesized effect of the former on the latter by way of fiscal impulse for the case of Turkey.