Nâmık Kemâl`de ideal devlet görüşü: İbret ve Hürriyet gazetelerindeki yazıların değerlendirilmesi

Abstract

Mehmed Nâmık Kemâl, hem Türk edebiyatı tarihi hem de Türk siyasal tarihinde kendine yer edinmeyi başarmış önemli bir şahsiyettir. Her ne kadar `vatan şairi` ve `Vatan yâhud Silistre'nin yazarı` olarak bilinse de, esasında bu vasıfların çok ötesinde bir konuma sahiptir. O, elbette bir vatan şairidir, ünlü Vatan yâhud Silistre piyesinin müellifidir ve vatan kavramına yeni bir boyut kazandırmıştır; ama o, aynı zamanda, anayasa ile parlamentoyu da savunan bir gazetecidir. Bu çalışmanın amacı ise, Nâmık Kemâl'in bu gazeteci yönü üzerinden, onun, vatan, hürriyet ve Osmanlı'da inşa edilmesi gereken ideal yönetim şekli konusundaki fikirlerini ele almaktır. Ne de olsa Nâmık Kemâl, gazeteciliği süresince, nüfustan ekonomiye, idareden eğitime kadar pek çok konuda doygun gazete yazıları kaleme almıştır. Daha net bir tablo ortaya koyulması için, bu çalışmada, yazarın bahsi geçen konulardaki düşüncelerine odaklanılacaktır. Osmanlı'ya uygulanmak istenen meşrutî monarşi, tabiî olarak, salt Nâmık Kemâl'in fikrî faaliyetiyle gerçekleşmemiştir. Kâh Yeni Osmanlılar Cemiyeti'yle bir araya gelen pek çok isim, kâh bürokraside yer alan başka isimler, anayasal parlamentoyu savunmuştur. Bizim odak ismimizse Nâmık Kemâl olduğundan, bu çalışmada, Nâmık Kemâl ile diğer Tanzimat düşünürleri veya bürokratlar arasında herhangi bir mukayeseye gidilmemiş, salt Nâmık Kemâl'e değinilmiş ve onun da sadece ideal devlet yönetimiyle ilgili düşünceleri değerlendirilmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Nâmık Kemâl, İttifak-ı Hamiyyet, Yeni Osmanlılar Cemiyeti, Tanzimat, anayasal monarşi, anayasalcılık, parlamentarizm, kuvvetler ayrılığı, usûl-i meşveret, hürriyet, vatan, Rüya, İbret, Hürriyet, Kanun-ı Esasî, 113. madde.

Mehmed Nâmık Kemâl is an important personality who carved out a niche for himself in both Turkish Literature History and Turkish Political History. Although he is superficially known as `homeland poet` and `the playwright of Vatan yâhud Silistre`, his historical position is essentially far beyond of this general reputation. He is, of course, a homeland poet, a writer of Vatan yâhud Silistre, and he gave new aspects and meanings to the term of `homeland`; but at the same time, he is also a journalist who advocates the constitution and parliamentarism. So, the aim of this study is, via his journalism, dealing with Nâmık Kemâl's understandings of the terms of `homeland`, `freedom` and `ideal government system` supposed to be established in Ottoman Empire. After all, during his journalism, Nâmık Kemâl wrote a great deal of satisfactory articles on population, economy, management and education issues. In order to clarify these issues, this study will focus on the three subjects mentioned above. The constitutional monarchy willed to be applied in Ottoman Empire has not naturally occurred with the Nâmık Kemâl's intellectual acts only. This constitutional monarchy also happened with the support of both Young Ottomans and some fellows from bureaucracy. But our focus point is Nâmık Kemâl, so in this study, we will not make any comparison between Tanzimat thinkers and bureaucrats, will only mention about Nâmık Kemâl and try to evaluate his thoughts of ideal state government.Key Words: Nâmık Kemâl, İttifak-ı Hamiyyet, Young Ottomans, Tanzimat, constitutional monarchy, constitutionalism, parliamentarism, separation of powers, usûl-i meşveret (method of consultation), freedom, homeland, Rüya (Dream), İbret, Hürriyet, Kanun-ı Esasî (the Ottoman Basic Law), article 113.