Jürgen Habermas`ın iletişimsel eylem kuramı çerçevesinde Türk özel sektöründe rasyonalite düzeyi araştırılması

Abstract

Bu çalışmanın amacı, gelişmiş Batı dünyasına coğrafi olarak oldukça yakın, bu sebeple onunla tarihsel olarak yoğun etkileşimde bulunan; fakat ekonomik ve düşünsel anlamda onun dışında bulunan gecikmiş bir Kapitalist modernleşme örneği olarak Türkiye'nin özel sektör çalışma ilişkilerinin dünyada gelişen ekonomik yaklaşımlar bağlamında ve Jürgen Habermas'ın İletişimsel Eylem Kuramı ve kriz yaklaşımları çerçevesinde yakın geçmiş temelinde değerlendirilmesidir. Çalışmada ilk bölümde Jürgen Habermas'ın felsefesinin genel kapsamı, ikinci bölümde iş sosyolojisi ve etiği yaklaşımları içinde Jürgen Habermas, üçüncü bölümde iletişimsel eylem örgütsel düzlem ilişkisi, dördüncü bölümde endüstri ilişkileri kapsamında Türkiye ekonomisi, beşinci bölümde Türk özel sektöründe rasyonalite düzeyinin ölçülmesine yönelik ampirik çalışma yer almaktadır. Çalışma örgütsel ve toplumsal kültürlerin değerler bazında rasyonelleşmesi doğrultusunda aldıkları biçimlerle teorik iş etiği yaklaşımlarının sentezleştirilmesini gerektirmektedir. Her iki alanın kesişim noktası 'çalışan özne' ve onun içinde bulunduğu örgütün yapısı ve kültürü ile olan etkileşimidir. H.C. Triandis'in örgüt kültürü yaklaşımı önemli bir teorik bağlantı noktası işlevini görerek yukarıda anılan iki yaklaşımın birbirini tamamlayan unsurunu oluşturmaktadır. Türk özel sektörü yönetim-çalışan ilişkilerinde amaç-rasyonel eylem kalıbı doğrultusunda Liberalleşme/ bireycileşme ve meşruiyet kaybı doğrultusunda bir eğilim saptanmamaktadır.

The aim of this study is to reach an estimation for patterns of working relations of –as an example of backward Captalist modernisation due to its geographical proximity and hence having immense historical interactions with advanced Western World, but featuring economic and mental outwardness to it - Turkey's private sector on the basis of recent past within the context of emerging economic approaches and Jurgen Habermas's Theory of Communicative Action and crisis approaches. In the first section overall frame of Jurgen Habermas's philosophy; in the second Jurgen Habermas in business sociology and ethics, in the third relations between communicative action and organizational level, in the forth Turkish economy within the scope of industrial relations, in the fifth an empirical study on the measurement of the rationality level in Turkey's private sector takes place. The study necessitates a synthesis of the forms institutional and social cultures assume through rationalization on values' basis and theoretical business ethics approaches. The intersection domain of these two is 'the working subject' and its interaction with the structure and culture of the institution s/he is in. H.C.Triandis's organizational culture approach plays an integrative role for the two approaches above, functioning as a theoretical linking point. No tendency towards Liberalisation/individuation and lack of legitimation in administration-employee relations of Turkey's private sector in line with instrumental action has been determined.