Öğretmenlerin okulda karşılaştıkları yıldırma davranışları ile örgütsel bağlılıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi

Abstract

Bu çalışma, örgütsel bağlılık ve yıldırma (mobbing) kavramları temel alınarak yürütülmüştür. Araştırmanın amacı, öğretmenlerin okul içerisinde karşılaştıkları yıldırma davranışlarının örgütsel bağlılıklarına olan etkisine yönelik öğretmen görüşleri ve öğretmenlerin maruz kaldıkları yıldırma davranışlarının örgütsel bağlılıklarına olan etkisinin bazı değişkenler açısından aralarındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır.Bu araştırma, öğretmenlerin okul içerisinde karşılaştıkları yıldırma davranışlarının örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkiyi açıklamaya yönelik olduğundan betimsel nitelikte ilişkisel tarama modelinden yararlanılmıştır. Araştırmada nitel ve nicel araştırma yöntemleri birlikte kullanılmıştır. Bu doğrultuda Sivas il merkezinde bulunan tüm kamu okullarındaki öğretmenler üzerinde iki ölçek kullanılarak, öğretmenlerin yıldırma davranışlarına maruz kalma durumları ve bu durumun örgütsel bağlılıklarını nasıl etkilediği belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma kapsamında 2014-2015 eğitim öğretim yılında Sivas il merkezinde rastgele seçilen 30 okulda 524 öğretmene ölçekler dağıtılmış ve bu ölçeklerin 380 tanesi geri dönmüştür. Yapılan inceleme neticesinde 359 ölçek değerlendirmeye alınmıştır.Öğretmenlerin okulda karşılaştıkları yıldırma davranışlarını belirlemek için, Einarsen ve Raknes'in 1997geliştirdiği ve Cemaloğlu (2007) tarafından Türkçe'ye uyarlanan`Yıldırma Ölçeği`kullanılmıştır. Öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarını belirlemek amacıyla Üstüner (2009) tarafından geliştirilen Örgütsel Bağlılık Ölçeği kullanılmıştır.Araştırmanın nicel boyutuyla ilgili uygulanan iki ölçekle toplanan veriler cinsiyet, gelir düzeyi, medeni durum, branş, yaş değişkenleri bakımından değerlendirilmiş ve bir farklılık olup olmadığına bakmak için t Testi ile ANOVA, Kruskal Wallis ve Mann Witney testleri yapılmıştır.Araştırmanın nicelbulgularına göre öğretmenlerin branşları ile maruz kaldıkları yıldırmalar arasında sınıf öğretmenleri ile diğer branşlar arasında yıldırmaya maruz kalmaları yönünden farklılık bulunmuştur. Benzer şekilde öğretmenlerin gelir seviyeleri ile örgütsel bağlılıkları arasında farklılaşmanın olduğu; fakat cinsiyet, medeni durum, yaş, değişkenleri bakımındanyıldırma ve örgütsel bağlılık arasında anlamlı bir farklılıkolmadığı ve benzer algılara sahip oldukları ortaya çıkmıştır.Araştırmanın nitel boyutuyla ilgili olarakyıldırma davranışına doğrudan maruz kalan 10 öğretmenle görüşülmüş ve bu görüşmeler kategorikleştirilerek analiz edilmiştir. Yapılan analizde öğretmenlerin daha çok okul yönetimi ve diğer öğretmenlerce yıldırmalara maruz kaldığı ortaya çıkmıştır. Öğretmenlerin maruz kaldıkları yıldırmaların örgütsel bağlılıklarını nasıl etkilediği sorusuna, öğretmenlerin %81.8'inin örgütsel bağlılığını olumsuz etkilediğini, % 18,2'si ise örgütsel bağlılıklarını etkilemediğini ifade etmişlerdir.Bu araştırma sonucuna göre öğretmenlerin branşları ile maruz kaldıkları yıldırma davranışları arasında ve gelir seviyeleri ile örgütsel bağlılıkları arasında farklılaşmanın olduğu, öğretmen görüşlerine göre ise öğretmenlerin %81.8'inin maruz kaldıkları yıldırma davranışlarının örgütsel bağlılıklarını etkilediği ortaya çıkmıştır.Anahtar Kelimeler:Yıldırma,Mobbing, Örgütsel bağlılık, Okulda yıldırma, yıldırma ve örgütsel bağlılık.

This study has been conducted by taking the concepts of organizational commitment and mobbing as the base. The objective of the research is to find out about teachers' opinions concerning the mobbing behaviour they are exposed to at school and its effect on their organizational commitment and the relation between these.Because this study aims to analyze the relationship between mobbing behavior teachers come across at school and their organizational commitment, descriptive relational screening model was made use of. İn the research both qualitative and quantitative methods of research are applied. Within this context, two scales were used on teachers working at all public schools in Sivas city centre and it was aimed to find out about the teachers' being exposed to mobbing behavior and how this situation affects their organizational commitment. Within the framework of the research, the scales were distributed to 524 teachers who were randomly chosen from 30 schools in 2014-2015 academic year and 380 of these scales were turned in. At the end of the analysis, 359 scales were taken into consideration.Two different measurement tools were used in the study as data gathering tools. In order to examine the mobbing behavior teachers undergo at school, `Mobbing Scale` developed by Einarsen and Raknes(1997)and adapted into Turkish by Cemaloğlu (2007) was used. In order to determine the teachers' organizational commitment, Organizational Commitment Scale developed by Üstüner (2009) was used. The data gathered through the two scales applied concerning the quantitative dimension of the research were assessed in terms of gender, income level, marital status, branch and age variables and in order to see whether there is a difference or not, ANOVA analyses were conducted using t-Test. According to the quantitative findings of the research, differences have been found in the amount of mobbing classroom teachers and other teachers are exposed to. Similarly, it has been found out that there are differences based on the income levels of teachers and their levels of organizational commitment; however, it has also been found out that there is not a significant difference in terms of the relaiton between mobbing and organizational commitment based on gender, marital status and age variables.Concerning the qualitative dimension of the research, 10 teachers who were directly exposed to mobbing behavior were interviewed and these interviews were analyzed after being categorized. The analysis showed that teachers are exposed to mobbing mostly by school management and other teachers. 81.8% of teachers expressed that the mobbing behavior they were exposed to affected their organizational commitment negatively, while 18.2 expressed that this did not affect organizational commitment.According to the findings of this reserach, it has been found out that there is differentiation between the teachers' branches and the level of mobbing behaviour they are exposed to and income levels and organizational commitment. It has also been found out that according to teacher opinions, the mobbing behaviour 81.8% of the teachers are exposed to affect teachers' organizational commitment.Keywords: Mobbing, Organizational Commitment, Mobbing at School, Mobbing and Organizational Commitment