1869`dan 1913`e kadar rüştiye mekteplerinde okutulan tarih ders kitaplarının şekil ve içerik açısından incelenmesi

Abstract

Osmanlı devlet adamları, XVIII. yüzyılın başlarından itibaren Avrupa devletlerinin üstünlüğünü yalnız askeri sahada görmüş ve mesafeyi kapatmak için, askeri müesseseleri Batı ilim, teknik ve eğitim tarzına göre ıslah etmeyi yeterli bulmuşlardır. Mülki ve idari alanlardaki ıslahatlar ise 1826' da Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılmasından sonra mümkün olmuştur. Böylece askeri okulların dışında, modern eğitim kurumlarının teşkil ve tanzim çalışmaları başlamıştır. Bu kapsamda, II. Mahmut Meclis-i Umûr-ı Nafia'ya talimat vererek eğitim kurumları hakkında bir lâyiha hazırlatmıştır. Lâyihanın konusu Sıbyan Mektepleri'nin düzeltilmesi ve onlara bağlı olarak yeni ve ikinci kademe olacak mekteplerin açılması olmuştur. Böylece daha üst dereceli mekteplere öğrenci hazırlamakta yetersiz kalan Sıbyan Mekteplerinin düzeltilmesi ve bağlı yeni mektebin açılması ile Rüştiye Mektepleri eğitim tarihimizde yerini almıştır. Rüştiyeler kurulduğundan itibaren okutulacak ders kitabı ihtiyacı ortaya çıkmış ve karşılanmaya çalışılmıştır. Klasik Osmanlı eğitim kurumlarında kitap ihtiyacı problem değildi. Asıl problem yeni açılan sivil okullarda yeni derslerin kitaplarının sağlanmasıydı. Tanzimat Dönemi'nde Rüştiye Mektepleri'ndeki tarih derslerinde okutulan kitaplara bakıldığında büyük çoğunluğun mekteplerde okutulmak için hazırlanmadığı görülür. Müstakil ders kitaplarının hazırlanması ancak dönemin sonlarına doğru gündeme geldiği anlaşılmaktadır. Bu çalışmada İdadi ve Sultani gibi kendisinden daha yüksek dereceli mekteplere öğrencileri hazırlayan Rüştiyeler'de 1869 – 1913 dönemleri arası Tarih dersi müfredatları, öğretim süreleri ve dönemleri ile yine aynı dönemler arasında okutulan tarih ders kitapları şekil ve içerik açısından kapsamlı olarak incelenmiştir.Anahtar Kelimeler : Rüşdiye Mektepleri, Tarih dersi, Tarih eğitimi, Meclis-i Umûr-ı Nafia, Ders kitapları

Ottoman statesman, from the beginning of XVIII. century, believed that superiority of the European States were only in the area of military and to enclose the distance, they found enough to work military institutes way up in the manner of Western science, technique and education.The restructuring in the area of civilian and administrative was possible in 1826 after abolishing guid of janissaries.In this extent II. Mahmut was prepared an explanatory document about educational institutes by giving instructions to ''Meclis-i Umûr-i Nafia''. The subject of the explanatory document was to straighten the ''primary schools'' and to open new and second grade schools connected to those ''primary schools''.Beginning from the settlement of `Ottoman Junior High School` the need of book was emerged and it was supplied. In classical Ottoman education institution the need of book was not problem. The main problem was to emerge new course boks in the new public schools. In Tanzimat reform Era when we look at the boks read in history lessons in Ottoman Junior High Schools it was seen that most of the boks were not prepared to studied in the schools. It is understood that to prepare seperate course boks were come to the fore at the end of the term.In this study, in Ottoman Junior High Schools which makes student ready to ` İdadi` and `Sultani` which had higher defree than the others, between 1869 – 1913 the books which were read, history lesson syllabus and period of studies are observed.Keyword : Rüştiye schools, History lesson, History education, Meclis-i Umûr-ı Nafia,Lesson books.