Ergenlerde duygusal özerklik, eylemlilik ve arkadaşa bağlanma arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Ergenlik, gelişimin farklı alanlarında çeşitli değişikliklerin yaşandığı bir dönemdir. Psikososyal özelliklerdeki değişiklikler, ergen gelişiminin önemli bir yönünü oluşturur. Bu nedenle araştırmada ergenlerde duygusal özerklik, eylemlilik ve arkadaşa bağlanma stillerinin demografik değişkenler ışığında incelemesi amaçlanmıştır. Bu genel amaç doğrultusunda ergenlerde duygusal özerklik, eylemlilik ve arkadaşa bağlanma stilleri cinsiyet, yaş ve okul türü değişkenlerine göre karşılaştırılmış, ayrıca bu üç değişkenin birbirleri ile ilişkileri incelenmiştir. Çalışma, ilişkisel tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubu 2014- 2015 eğitim öğretim yılında Sivas ilinde öğrenim görmekte olan lise öğrencilerinden oluşmaktadır. Araştırmada amaçlı örnekleme tekniği kullanılmış; öğrencilerin liselere geçiş sınavlarına göre yerleştirildikleri okul türleri dikkate alınmıştır. Veriler, dört farklı liseye devam eden 291'i kız (%52.2), 267'si erkek (%47.8) 558 öğrenciden toplanmıştır. Katılımcıların yaşları 14 ile 19 arasında değişmektedir. Verilerin toplanmasında Kişisel Bilgi Formu, Duygusal Özerklik Ölçeği, Çok Yönlü Eylemli Kişilik Ölçeği ve Ergenler İçin Arkadaşa Bağlanma Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 17.00 paket programı kullanılmıştır. Veri seti normallik varsayımını karşıladığından araştırma sorularını yanıtlamak için Korelasyon, Varyans Analizi (ANOVA) ve İlişkisiz Örneklemler için T-Testi istatistikleri kullanılmıştır. Analizlerde ilk olarak değişkenlerin her birinin alt boyutları cinsiyete göre karşılaştırılmıştır. Sonuçlar duygusal özerkliğin ebeveyni idealleştirmeme alt boyutunun, eylemliliğin öz saygı, yaşam amacı, iç denetim odağı ve öz yeterlilik alt boyutlarının ve bağlanmanın güvenli ve kaçınan bağlanma boyutlarının cinsiyete göre anlamlı farklılık gösterdiğini ortaya koymuştur. İkinci olarak değişkenlerin her birinin alt boyutları okul türlerine göre karşılaştırılmıştır. Bulgular duygusal özerkliğin sadece ebeveyni idealleştirmeme alt boyutunda okul türlerine göre anlamlı bir farklılık olduğunu göstermiştir. Eylemliliğin yaşam amacı, iç denetim odağı ve öz yeterlilik alt boyutlarında da okul türlerine göre anlamlı bir farklılık olduğu tespit edilmiştir. Yine arkadaşa bağlanmanın güvenli ve kaçınan bağlanma boyutları da okul türlerine göre farklılaşmaktadır. Üçüncü olarak değişkenlerin her birinin alt boyutları ile yaş değişkeni arasındaki korelasyon değerlerine bakılmıştır. Bulgular sadece eylemlilik alt boyutlarından öz yeterlilik ile yaş arasında anlamlı bir ilişki olduğunu göstermiştir. Dördüncü olarak değişkenlerin her birinin alt boyutları ile diğer değişkenlerin alt boyutları arasındaki korelasyon değerleri hesaplanmıştır. Analiz sonuçları, duygusal özerkliğin ebeveyni idealleştirmeme ve ebeveynden bağımsızlık alt boyutları ile eylemliliğin yaşam amacı, iç denetim odağı, öz yeterlilik ve bağlanmanın kaçınan bağlanma alt boyutları arasında anlamlı ilişkiler olduğunu ortaya koymuştur. Duygusal özerkliğin bir diğer alt boyutu olan bireyleşme ile eylemliliğin yaşam amacı ve bağlanmanın kaygılı-korkulu bağlanma alt boyutları arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Bunların yanında eylemliliğin öz saygı ve yaşam amacı alt boyutları ile bağlanmanın güvenli bağlanma, eylemliliğin öz yeterlilik alt boyutu ile bağlanmanın kaçınan bağlanma alt boyutu arasında ilişki olduğu görülmüştür. Sonuç olarak ergen gelişiminin önemli yönlerini oluşturan duygusal özerklik, eylemlilik ve arkadaşa bağlanma değişkenleri hem demografik değişkenlerle hem birbirleri ile ilişkili görünmektedir. Bu durumda bulguların, gelişimin farklı yönlerinin bir arada değerlendirilmesi gerektiği yönündeki görüşü desteklediği söylenebilir. Bundan sonraki araştırmalarda farklı örneklemlerden veri toplanması ve özellikle boylamsal çalışmaların tercih edilmesi konuya ilişkin bilgi birikimine önemli katkılar sağlayacaktır.

Adolescence is a period when various changes take place in different stages of development. The changes in psychosocial features make up a main aspect of adolescent development. Therefore, it is aimed to study the styles of emotional autonomy, agency and attachment to friend in adolescence by considering demographic factors. For this general purpose, the styles of emotional autonomy, agency and attachment to friend in adolescence have been contrasted according to gender, age and type of school factors. Also the correlation of these three factors with each other has been studied. The study has been carried out in relational scanning model. Students who studied in Sivas during the academic year 2014 - 2015 compose the study group. In the research the purposeful sampling technique was used; the school types were taken into consideration according to the exams held for students' studying at high schools. Data was collected form 558 students, 291 girls (%52.2) and 267 boys (%47.8), attending four different high schools. The participants' ages (in this case students) range from 14 to 19. Personal Information Form, Emotional Autonomy Scale, Multi-Measure Agentic Personality Scale Short Form and Adolescent Attachment to Friend Scale were used to collect the data. SPSS 17.00 package program was used to analyse the data. Correlation, analysis of variance (ANOVA), T test statistics for unrelated samples were used to answer research questions because they meet data set normality assumption. First of all sub dimensions of each variable were contrasted from gender point of view in the analyses. Research results revealed that sub dimension of emotional autonomy parental deidealization, the self esteem of agency, the purpose of life, internal locus of control, sub dimension of self-efficacy, secure attachment, dimensions of avoidant attachment differ in gender significantly. Secondly, subdimensions of each variable was compared from school type point of view. Findings showed that there was an important difference in only sub dimension of parental deidealization of emotional autonomy according to school types. Also, an important difference in sub dimensions of lifestyle, internal locus of control, and self-efficacy of agency according to school types was noticed. Dimensions of attachment to friend of secure attachment and avoidant attachment are also different according to school types. Thirdly, the correlation between sub dimensions of each variable and age variable were examined. Findings revealed that there was a significant relation only between self-efficacy and age in sub dimension of agency. Fourthly, the correlation values between sub dimensions of each variables and sub dimensions of other variables were calculated. The findings of the analyse revealed that there were significant connections between parental deidealization of emotional autonomy, the sub dimensions of nondependency on parents and life purpose of agency internal locus of control, self-efficacy, sub dimensions of the attachment of avoidant attachment. A significant relation was found between individuation which is another sub dimension of emotional autonomy and life purpose agency and sub dimensions of attachment of anxious- apprehensive attachment. In addition to this, a connection was found between sub dimensions of the self-esteem with life purpose of agency and attachment of secure attachment, self-efficacy of agency with the sub dimensions of attachment of avoidant attachment. In conclusion, emotional autonomy, agency and attachment to friend variables, which make up of significant aspects of adolescent development are connected with both demographic variables and each other. That's why, it can be said that findings support the view that different aspects of development must be assessed together. In the next studies, collecting data from different sampling and preferably longitudinal studies particularly contribute to the knowledge concerning to the subject.