Oryantiring sporcularında denetim odağı ile başarı ve başarısızlık arasındaki ilişkinin araştırılması

Abstract

IV ÖZET Araştırmanın amacı; oryantiring sporunu yapan kişilerin, denetim odağı ile basan ve başarısızlıkları arasındaki ilişkiyi araştırmak ve oryantiring sporcularının basan ve başarısızlıklarını etkileyen nedenlerden denetim odağı konusunun tartışılmasına bilimsel yaklaşımlarla açıklama getirebilmektir. Araştırma da anketlerin uygulanacağı oryantiring sporcularının, müsabakalardaki başarıları, katılımları ve yarışmaları tamamlamaları gibi kriterlere dikkat edilerek saptanması için; 2001 yılından araştırma zamanına kadar, Ankara, Antalya, Bergama, Bolu, Bursa, Çanakkale, Edremit, İsparta, İstanbul ve İzmir'de yapılan Türkiye Oryantiring Kademe müsabakaları ve Türkiye Oryantiring Şampiyondan temel alınmıştır. Bu bölgelerdeki müsabakalara katılan sporcuların neler hissedebilecekleri, hedefe nasıl-ne şekilde ulaştığı, parkur içerisinde yaptığı hatalar- doğrular araştırmacı tarafından gözlemlenmiştir. Bu çalışmada örneklem grubu, 12.06.2004 tarihinde Bursa'da yapılan Türkiye Oryantiring Şampiyonası ve Milli Takımlar Seçmelerine katılan, Türkiye Oryantiring Kademe Yarışmalarından en az beş tanesine katılmış lisanslı 77 bay ve 18 bayan oryantiring sporcusundan oluşmaktadır. Bu çalışmada, sporculara uygulanan ölçek, Rotter (40) tarafından 1966 yılında üretilen içsellik-dışsallık skalasının, Tannenbaum ve Weingarten tarafından 1984 yılında alınıp spora özgü bir biçimde geliştirdikleri, Hasırcı'nın Türkçe'ye uyarlayıp, geçerlik ve güvenirlilik (1990) çalışmasını yaptığı bireysel sporcular için, Wingate Sport Achievement Responsibility Scala (WSARS), Sporda Başarının Sorumluluğunu Alma Ölçeği (SBSÖ)'dir. Kullanılan bu ölçeğin dışında, sporculara ek bilgi formu uygulanmıştır. Elde edilen verilerin analizi, SPSS 11.0 istatistik paket programında, SBSÖ puanlan bağımsız değişken olabilecek faktörlerin tümü ile istatistiksel olarak anlamlı farklılıkların olup olmadığım incelemek için, Bağımsız t testi yöntemi ve Tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Ayrıca, araştırma hipotezlerinin üretildiği değişkenlerin birbiri ile ilişkisi çapraz tablolar ile gösterilmiş ve aralarında anlamlı farklılık bulunan değişkenlerin oransal değerlendirilmeleri yapılmıştır.Araştırma sonunda, sporcuların SBSÖ puanlarının tanımlayıcılarına bakıldığında, oryantiring yapan sporcuların % 70,53 'ünün iç denetim eğilimli, başarılı olan sporcuların % 24,24'ünün dış denetim eğilimli, % 75,76'sının iç denetim eğimli olduğu görülmektedir. Bağımsız değişkenlerden sporcunun başarısı ve sporcu cinsiyeti ile SBSÖ ölçümleri arasında istatistiksel olarak 0,05 düzeyinde anlamlı fark olduğu saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Oryantiring, Yüklemleme, Denetim Odağı, İç Denetim, Dış Denetim, Basan ve Başarısızlık

VI SUMMARY The aim of this study was to analyze the relationship between the success and failure and the locus of control of athletes who perform orienteering and bring light on locus of control reasons which affect the success and failure of orienteering athletes. For choosing athletes to apply questionnaire, researcher was considened criterias such as the success of athletes, participation and completion of the competitions. A qualitied group of athletes were detected from the national orienteering championships in Ankara, Antalya, Bergama, Bolu, Bursa, Çanakkale, Edremit, İsparta, İstanbul ve izmir since 2001 until the day of the rearch. The aim of taking part in competitions was to detect more consistent athletes ( their success in the contest, their participation and completion the competitions ) and to get information about orienteering athletes. The sample group in this study consisted of 77 men and 1 8 licented orienteering female athletes who took part in at least 5 of the Turkey orienteering contests, which took place in Bursa on June 12,2004, and the qualifications of national team and Turkey Orienteering category contests. İn this study, the scala applied on the athletes is Wingate Sport Achievement Responsibility Scale (WSARS) for individual athletes, intravert-extravert scale which was produced by Rotter (40) in 1966, modified by Tannenbaum and Weingarten in 1984 and adapted into Turkish by Hasırcı. Apart from this scale, additional information form was employed for the athletes. The analysis of the obtained data has been evaluated in the SPSS 1 1.0 statistical package programmes using the Pearson method together with the factors which are likely to occur independent switch as WSARS measures. İn order to study whether there were statistical differences independent t test method and one-way analysis of variance (ANOVA) have been used. Also, cross tables the relationship of transitions with each other where hypothesis were produced and with correlation matrix has been shown and the percentage evaluation of the transition which shows remarkable differences between themselves has been carried out.vıı At the end of the study, when looked at the resolutions of WSARS points of the athletes, it has been determined that % 70,53 percent of the athletes performing orienteering were inclined to be with internal control and % 24,24 of the athletes who were successful were inclined to be with internal control. İt has been determined that there was a statistical difference at 0,05 level between the WSARS measures and the success of the athlete and his/her gender. Key words: Orienteering, attribution, locus of control, internal control, external control, success and failure.