Okullarda kimlik oluşturma sürecinde imaj ve okul kültürü etkileşimine dair bir regresyon modeli

Abstract

Araştırmanın amacı ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel kültür, kimlik ve imaj algıları ile bunların alt boyutlarının düzeyini, bunların birbirleri ile ilişkisi düzeyini ve örgütsel kültür ile imajın, kimliğin yordayıcısı olup olmadığını nicel olarak ortaya çıkarmaktır. Bu araştırma betimsel nitelikte tarama modelindedir. Araştırmanın çalışma grubunu 2013-2014 eğitim öğretim yılında Sivas'taki Anadolu Liselerinde görev yapan 567 öğretmen arasından random seçilmiş 304 öğretmen oluşturmaktadır.Araştırmada veri toplama aracı olarak üç farklı ölçme aracı kullanılmıştır. Öğretmenlerin okullarına yönelik kültür algılarını belirlemek amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen Okul Kültürü Ölçeği, öğretmenlerin imaj algılarını belirlemek amacıyla Polat, Abat ve Tezyürek (2010)'in geliştirmiş olduğu Örgütsel İmaj Ölçeği ve öğretmenlerin okullarına dair kimlik algılarını belirlemek amacıyla Çobanoğlu (2008) tarafından geliştirilen Algılanan Örgüt Kimliği Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma bulgularının analizi ve değerlendirilmesinde SPSS istatistik paket programından yararlanılmıştır. Elde edilen veriler araştırmanın alt amaçları doğrultusunda, orta öğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin; örgütsel kültür, kimlik ve imaj algı düzeylerini belirlemek için aritmetik ortalama ve standart sapmalarına bakılmıştır. Normallik varsayımının sağlanmasının ardından t testi ve tek yönlü varyans analizi yapılmıştır. Cinsiyet, medeni durum ve eğitim durumu değişkenleri açısından deneklerin ölçek maddelerine verdikleri yanıtlar arasında anlamlı bir fark olup olmadığını test etmek için t testi yapılmıştır. Branş değişkeni açısından deneklerin ölçek maddelerine verdikleri yanıtlar arasında anlamlı bir fark olup olmadığını test etmek amacıyla parametrik testlerden tek yönlü varyans analizi yapılmıştır, varyansların homojen olduğu görülen branş değişkeni için post hoc testlerinden Bonferroni testi yapılmıştır. Değerlendirmede anlamlılık düzeyi .05 olarak benimsenmiştir.Araştırmada her bir ölçeğe ilişkin değişkenler korelasyon analizine tabi tutulmuş ve değişkenler arasındaki ilişkiler ortaya konulmuştur. Korelasyon katsayılarının + yada – olması ilişkinin yönünü belirlemede kullanılmıştır. Araştırma modelindeki değişkenlerin birbirlerini ne kadar etkilediğini, açıkladığını test etmek için basit ve çoklu regresyon analizleri yapılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre, öğretmenlere göre okulların örgütsel kültürü ve kimliği yüksek düzeyde, örgütsel imajı ise orta düzeyde algılanmıştır. Öğretmenlerin örgütsel kültür, kimlik ve imaj algıları ile cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu ve branş arasında genel olarak bakıldığında anlamlı bir farklılaşma görülmemiştir. Farklılaşma olan boyutlarda etki büyüklüğünü hesaplamak için ɳ2 değerine bakılmış ve küçük etkiler olduğu görülmüştür.Örgütsel kültür ve kimlik, kültür ve imaj ile kimlik ve imaj değişkenleri arasındaki korelasyon katsayıları incelendiğinde değişkenlerin birbiriyle pozitif ilişkide olduğu görülmektedir. Bu değişkenlerin birbirini yordamasına yönelik regresyon analizi sonuçlarına göre, kültür kimliğin, kimlik imajın ve kültür kimliğin anlamlı bir yordayıcısıdır.Öğretmenlerin örgütsel kültür ve imaj algılarının, kimliği yordamasına yönelik regresyon analizi sonuçlarına bakıldığında örgütsel kimliği açıklamada etkili oldukları görülmüştür (R=0.368, R^2=.135, p<.05). Örgütsel kültür ve imaj algıları kimliğin yaklaşık %13'ünü açıklamaktadır. Standardize edilmiş regresyon katsayısına göre () yordayıcı değişkenlerin örgütsel kimlik üzerine göreli önem sırası; imaj (=0.301) ve kültür (=0.155) şeklindedir. Örgütsel kültür puanındaki bir birimlik artış kimlik puanında .222'lik bir artışa, örgütsel imaj puanındaki bir birimlik artış kimlik puanında .417'lik bir artışa neden olmaktadır ve bu artışlar istatistiki olarak anlamlıdır. Regresyon denklemi aşağıdaki şekilde ifade edilebilir:Örgütsel kimlik= 1.280 + 0.222 örgütsel kültür + 0.417 örgütsel imaj Araştırmaya öneri olarak örgütsel kültür, kimlik ve imaj ilişkisinin üniversitelerde araştırılması, bu ilişkinin özel okullarla devlet okulları arasında anlamlı bir farklılık olup olmadığının araştırılması ve aynı çalışmanın nitel bir çalışma ile araştırılması verilebilir.Anahtar Kelimeler: Örgütsel kültür, örgütsel kimlik, örgütsel imaj.

The purpose of the study is to quantitatively reveal the perceptions of organisational culture, identity and image of teachers who are employed at institutions of secondary education and the levels of their sub-dimensions, the level of the relationship among these and whether organisational culture and image are precursors of identity. This study uses a scanning model of a descriptive nature.The work group of the study is comprised of 304 teachers, who were randomly selected from the 567 teachers employed at the Anatolian High Schools in Sivas, during the 2013-2014 academic year.Three different tools of measurement were used as vehicles for collecting data, in the study. These were the School Culture Scale, which was developed by the researcher with the aim of determining the perception of culture of teachers, directed at their schools; the Organisational Image Scale, which was developed by Polat, Abat and Tezyürek (2010), with the aim of determining the perception held by teachers of image; and the Perceived Organisational Identity Scale, which was developed by Çobanoğlu (2008), with the aim of determining the perception of teachers concerning the identity of their schools. The SPSS statistics package programme was used in the analysis and evaluation of the research findings. The arithmetic means and standard deviations of the data which was obtained were looked at in order to determine the organisational culture, identity and image perception levels of teachers, who were employed at institutions of secondary education, in line with the sub-goals of the study. At test and single direction variance analysis were performed, after establishing the assumption of normality. The t test was carried out in order to test whether there were any significant differences between the responses given to the items in the scale by the subjects, from the point of view of the variables of gender, marital status and educational background. The single direction variance analysis, from among the parametric tests, was carried out in order to test whether there were any significant differences between the responses given to the items in the scale by the subjects, from the point of view of the variable of branch. The Bonferroni test, one of the post hoc tests, was carried out for the variable of branch, where the variances were seen to be homogeneous. The significance level of .05 was adopted in the assessment. The variables for each of the scales in the study were subjected to correlation analysis and the relationships between the variables were revealed. The + or – figures of the correlation coefficients were used to determine the direction of the relationship. Simple and multiple regression analyses were carried out to test how much the variables in the study model influence and explain each other.According to the study findings, the teachers perceived the organisational culture and identity of their schools at high levels, while they only perceived their organisational image at medium levels. When looking at it in general terms, no significant difference was seen between gender, marital status, educational background and branch, in the perceptions of teachers concerning organisational culture, identity and image. The ɳ2 value was looked at in order to calculate the size of the impact, in the dimensions where there were differences, and it was seen that the impacts were small.When the correlation coefficients between the organisational culture and identity, culture and image and identity and image variables were examined, it was seen that the variables have a positive relationship with each other. According to the results of the regression analysis directed at whether these variables are precursors of each other, culture is a significant precursor of identity, identity is a significant precursor of image and culture is a significant precursor of identity. When the results of the regression analysis directed at whether the organisational culture and image perceptions of the teachers are precursors of their identity perceptions, it was seen that these were influential in explaining the organisational identity (R=0.368, R^2=.135, p<.05). The organisational culture and image perceptions explain close to 13% of identity. According to the standardised regression coefficient (), the relative order of importance of the precursor variables on organisational order is: image (=0.301) and culture (=0.155). A one unit increase in the organisational culture score will lead to a .222 increase in the identity score and a one unit increase in the organisational image score will lead to a .417 increase in the identity score. These increases are statistically significant. The regression equation can be expressed as follows:Organisational identity = 1.280 + 0.222 organisational culture + 0.417 organisational image As a result of the study, recommendations can be made for the relationships between organisational culture, identity and image to be researched at universities, studies to be carried out into whether there is a significant difference in these relationships between private and state schools and for the same study to be conducted as a qualitative study.Keywords: Organisational culture, organisational identity, organisational image.