Gençlerde sigaradan korunma konusunda bir müdahale programının değerlendirilmesi

Abstract

Sigara kullanımı, Dünya'da ve Türkiye'de erken ölümlerin önlenebilir en önemlinedenidir. Adölesan çag çocuklarda sigara içme oranı dünya çapında artmıs ve sigarayıdeneme yası çok küçük yaslara düsmüstür. Randomize kontrollü bu çalısmada akranegitimi programının sigara konusundaki bilgi düzeyi ve sigara içme davranısı üzerindekietkisini degerlendirmek amaçlanmıstır.Arastırma Balıkesir Kent Merkezinde, 2 girisim ve 2 kontrol grubundan olusan 4lkögretim Okulunda yürütülmüs olup, bu okullarda egitim ögretim gören 5.,6.,7., ve 8.sınıf ögrencilerinden olusan toplam 898 ögrenci arastırmaya dahil edilmistir. Arastırmagrubundaki ögrencilere girisim öncesi anketi uygulanmıstır. Ögrencilerden akranegitimcisi olarak çalısmak isteyen gönüllü ögrencilere sigara konusunda egitimverilmistir. Akran egitimcilerinin egitiminden 2,5 ay sonra tüm ögrencilere girisim sonrasıanket uygulanmıstır. Veriler SPSS for Windows 10.0 istatistik paket programındadegerlendirilmis, analizlerde ki kare testi, bagımlı gruplarda ki kare testi (Mc Nemar),kovaryans analizi, eslestirilmis gruplarda t testi ve Kappa istatistigi kullanılmıstır.Girisim grubunda yer alan ögrencilerin % 22.6'sı akranlarının kendilerine sigarakonusunda egitim verdigini belirtmislerdir.Akran egitimi uygulanan grupta girisim öncesi sigara konusunda bilgi puanı 8.64± 2.28 olup bu veri girisim sonrasında 9.15 ± 1.94 (p=0.001) olmustur. Kontrol grubundagirisim öncesi sigara konusunda bilgi puanı 8.95 ± 2.05 olup, bu veri girisim sonrasında9.22 ± 2.00 (p=0.001) olmustur. Girisim öncesinde kontrol grubunun bilgi puanı girisimgrubuna göre daha yüksekken, girisim programı sonrasında girisim ve kontrol grubuarasında bulunamamıstır. Bilgi puanı artısının girisim grubunda kontrol grubuna göredaha yüksek oldugu saptanmıstır (p=0.08, kovaryans analizi). Girisim grubunun, girisimöncesi ve girisim sonrası toplam bilgi puanı fark ortalaması 0.51±2.2'dir (p=0.001).Kontrol grubunda halen sigara içenlerin oranı girisim öncesinde %0.5 iken girisimsonrasında %0.9 olmustur. Girisim grubunda halen sigara içenlerin oranı girisimöncesinde %2.5 iken girisim sonrasında %1.7'ye düsmüstür.Arastırmanın sonuçları akran egitimi programının sınırlı da olsa ögrencilerinsigara konusunda bilgi düzeyi üzerinde etkili oldugunu ve sigara içme davranısıüzerinde etkili oldugunu düsündürmektedir. Bu konuda uzun izlem dönemi olan akranegitimi programlarının yürütülmesi önerilebilir.Anahtar kelimeler: Sigara içme, bilgi, sigara içme davranısı, akran

Smoking is one of the important cause of premature deaths in the world.Smoking prevalance of adolescents is quite high. Smokers start smoking when they areyoung. This randomised controlled interventional study carried out to evaluate theeffect of a peer education programme on knowledge about smoking and on smokingbehaviour.The study was carried out in 4 primary schools (2 intervention schools, 2 controlschools). Totaly 898 students who were attending level 5, level 6, level 7 and level 8were included to the study. Peer students were selected and had an education onsmoking. Peer students had given the education to their peers. A questionaire was filledby the students before and after the intervention. Data were analysed using SPSS forWindows®. The c2 test and Mc Nemar test, analysis of covariance, paierd t test andKappa statistics were used for data analysis.22.6% of the intervention group stated that they had an education from theirpeers.The mean knowledge score on smoking of the intervention group was 8.64 ±2.28 before the intervention while it was obtained as 9.15 ± 1.94 (p=0.001) after theintervention. Control group?s mean knowledge score on smoking was found to be 8.95 ±2.05 for preintervention period and it was found to be 9.22 ± 2.00 (p=0.001) for the postintervetion period. Preintervention mean knowledge score of the control group washigher compared to intervention group while there was no statistically significantdifference at post intervention period. The increase of the mean knowledge score onsmoking of the intervention group was higher compared to control group (p=0.08).Smoking prevalance of the control group was 0.5% for the preintervention period while itwas 0.9% for the postintervention period. Smoking prevalance of the intervention groupwas 2.5% for the preintervention period while it was 1.7% for the postinterventionperiod.It was concluded that peer education programmme slightly effective onknowledge score on smoking and on smoking behaviour. We reccomend that theinterventional studies which have longer follow up period can be more useful to evaluatethe effect of the peer eduation programmmes on smoking.Key words: Smoking, knowledge, smoking behaviour, peer