Turgutlu kent merkezinde yaşayan erişkin engelli bireylerde yaşam kalitesi, engelliliğe yönelik tutum ve bakım hizmetlerinin niteliğinin değerlendirilmesi

Abstract

Giriş: Bu çalışmada, yetişkin engelli insanlara sunulan hizmetlerin niteliği, engellilerin yaşam kalitesi ve erişkin engelli bireylerin engelliliğe yönelik tutumlarını tanımlamak ve bu araçlar ve bunların alt boyutları üzerine etkili olan değişkenleri ortaya koymak amaçlanmıştır.Gereç ve Yöntem: Araştırmada veri toplama aracı olarak DISQOL rumuzlu, Türkiye'nin de içinde bulunduğu çok merkezli AB 6. çerçeve projesi kapsamında geliştirilmiş olan WHOQOL-BREF ve WHOQOL-BREF engelli modülü, Engelli Bakım ve Destek Kalitesi (QOCS) anketi ve Engeli Tutum Ölçeği (ADS) kullanılmıştır.Kesitsel nitelikteki bu araştırmada, toplumda yaşayan engelli bireylerin listelerine ulaşılamaması nedeniyle örnek seçimi yapılmamış, Engelli rehabilitasyon merkezleri, engelli dernekleri, belediye kayıtları, hastane heyet raporu kayıtlarından yararlanılarak ulaşılan tüm yetişkin engelli bireyler araştırma kapsamı içine alınmışlardır. Turgutlu kent merkezinde yaşayan 18-65 yaş arasındaki tüm yeti yitimi bulunan bireylere ulaşılmaya çalışılarak 305 (86 zihinsel 219 bedensel engelli) kişiye uygulanmıştır. Araştırmacı tarafından engellilerle yüz yüze görüşme tekniği ile anketler uygulanmıştır. İstatistik çözümlemelerde Student's T, Tukey's B, Kruskal Wallis ANOVA, İkili Karşılaştırmalarda Mann Whitney U tek değişkenli analizler kullanılmış; çok değişkenli analizlerde lojistik regresyon yapılarak önemlilik testleri kullanılmıştır. Veriler SPSS 10.0 ile değerlendirilmiştir.Bulgular: Çalışmaya alınan araştırma grubunun yaş ortalaması 36.54±13.32, medyan yaşı 35'tir. Bedensel engellilerin oranı %71,8'dir. Engellilerin %17,7`si hiçbir eğitim almamıştır.Cinsiyet, yaş, kendi evinde destek almadan yaşama, aileyle birlikte yaşama, kardeş sahibi olma, herhangi bir eşlik eden kronik hastalığa sahip olma, özel eğitim almış olma, kendini engelli olarak hissetme, uzun süredir engelliliğe sahip olma, engelliliğin yeni oluşması, edinsel engelli olma, engelin dışarıdan fark ediliyor olması, çalışıyor veya öğrenci olma, gelir durumu ve sosyal sınıfın artması, rehabilitasyon merkezinden yararlanmama yaşam kalitesi ölçeğini etkilenmektedir.Cinsiyet, yaş, parçalanmış ailede yaşama, kardeş sahibi olma, özel eğitim almış olma, edinsel engelli olma, engelin dışarıdan fark ediliyor olması, bir işte çalışıyor veyahut öğrenci olma, gelir durumu ve sosyal sınıfın artması, sağlık güvencesine sahip olma bakım ve destek kalitesi ölçeğini etkilemektedir.Evli olma, kardeşinin olması, kendini engelli olarak hissetme, engelliliğin yeni oluşması, edinsel engelli olma, engelin dışarıdan fark ediliyor olması, gelir durumu ve sosyal sınıfın artması Engelli Tutum Ölçeğini etkilemektedir.Sonuç: Engellilerin aldıkları yaşam kalitesi skorları , toplumda yaşayan diğer bireylerden daha düşüktür. Zihinsel engelliler tüm ölçek ve boyutlarda bedensel engellilere göre daha dezavantajlı durumdadırlar. Ancak nedensellik açısından engelliler gerek yaşam kalitesi gerekse sağlık hizmetinin niteliği açısından genel toplumdan farklı değildir ve engelli olamayanların etkilendikleri değişkenlerden etkilenmektedirler.Anahtar Kelimeler: yeti yitimi, engellilik, sakatlık, yaşam kalitesi, bakım ve destek kalitesi, tutum.

Introduction:This study aims to decsribe the level of quality of life, quality of care and attitudes to disability among adult disabled persons in the community and to demonstrate the variables that have any efect of these instruments and their dimensions.Materials and Methods:WHOQOL-BREF core questionnaire and WHOQOL-BREF disability module, Quality of Care Scale (QOCS) and Attitudes to Disability Scale (ADS) were used in this study. These instruemnts were developed during a multicenter (including Turkey) EU FP 6th Project with under the acronym of DISQOL.Any sampling process could not be doen during this cross-sectional study since and representative recods could not be obtained from the National or local official bodies. Instead, the disabled persons were recruited from Dİsabled Societies, private rehabilitation centres, municipality records and official hospital disabled reports.All of the reached 18-65 aged disabeld persons living in Turgutlu city center were inculded in the study (n= 305). 219 of them were physicially disabled and 86 were mentally disabled. The instruments were applied to the respondents by face to face interviews (interviewer administration mode). Student?s T, Tukey?s B, Kruskal Wallis ANOVA, Mann Whitney U were used in the univariate statistical analysis whereas lojistik regression was used in the multivariate comparisons. SPSS 10.0 software was used during the analysis.Results:Mean age was 36.54±13.32 and median age of the respondents was 35. %17,7 % was physically disabled and 17.7% of the respondents were illiterate.The variables that have any relationship with the Health related quality of life of the disabeld persons were: gender, age, living at home without any help and support, living together with family, having any siblings, having any comorbid condition, accessibility to any special education, duration of the diability, being congenitally disabled, apperant disability, having job or being a student, kevel of income, belonging to a higher social class and accessibility to a rehabilitation center.The variables that have any effect on the Attitudes to Disability of the disabeld persons were: age, gender,living in a separated family, having any siblings, accessibility to any special education, apperant disability, having job or being a student, level of income, belonging to a higher social class, having social security and having an acquired disability.Conclusions:Quality of Life scores of the disabled persons were sistematically lower than non-disabled persons living in the community. Mentally disabled persons were worse that physically disabled on almost alyy dimensions. Nevertheless the varables that have any effect on quality of life, quality of care were same with disabled and non-disabled living the community.Key words: disability, handicap, quality of life, quality of care, attitude