Dışkının parazitolojik incelenmesinde kullanılan çeşitli yoğunlaştırma yöntemlerinin karşılaştırılması

Abstract

Paraziter enfeksiyonların görülme sıklığının yüksek olduğu Türkiye'de birçok laboratuvarda dışkının rutin parazitolojik incelemesinde sadece Doğrudan Taze Bakı Yöntemi (DTBY) kullanılmaktadır. Özellikle dışkı örneklerinde seyrek bulunabilecek organizmalara tanı koymada ve bazı protozoon trofozoitlerini ayırt etmede yetersiz kalabilen bu yöntemin yanında, bazı yoğunlaştırma yöntemleri ve trikrom gibi kalıcı boyaların kullanımı önerilmektedir.Bu çalışmada Temmuz 2012 – Temmuz 2013 tarihleri arasında Celal Bayar Üniversitesi Hafsa Sultan Hastanesi Tıbbi Parazitoloji Laboratuvarı'na başvuran 404 hastanın dışkı örnekleri incelendi. Tüm dışkı örneklerine DTBY ile Trikrom Boyama Yöntemi (TBY) uygulandı. Laboratuvar ve saha koşulları gibi farklı koşullarda uygulanabilecek en etkili yoğunlaştırma yöntemlerini saptamak amacıyla, dışkı örneklerine ayrıca Formol Etil Asetat Çöktürme Yöntemi (FEAÇY), Modifiye Formol Etil Asetat Çöktürme Yöntemi (MFEAÇY) olarak iki ayrı çöktürme yöntemi ve Modifiye Çinko Sülfat Yüzdürme Yöntemi (MÇSYY), Doymuş Tuzlu Su Yüzdürme Yöntemi (DTSYY), Şekerli Su Yüzdürme Yöntemi (ŞSYY) ve Tuzlu Şekerli Su Yüzdürme Yöntemi (TŞSYY) olarak dört ayrı yüzdürme yöntemi uygulandı.Bu yöntemlerden en az biri ile 404 olgunun toplam 72'sinde (%17;8) bağırsak protozoonları saptandı. Bu protozoonlar ve hasta sayıları şöyleydi: Blastocystis türleri 61 (%15), Giardia intestinalis 7 (%1,7), Entamoeba coli 2 (%0,5), Dientamoeba fragilis 1 (%0,3) ve Iodamoeba butschlii 1 (%0,3). Protozoon enfeksiyonu tanısı alan 72 olgunun tümü TBY ile saptanırken, DTBY 68 olguda pozitif sonuç verdi. Çöktürme yöntemlerinden FEAÇY 72 protozoonun 66'sında, MFEAÇY ise 70'inde pozitifti. FEAÇY'den daha etkili bulunan, ayrıca daha kısa zamanda ve daha kolay uygulanabilen MFEAÇY'nin dışkı laboratuvarlarında rutin yoğunlaştırma yöntemi olarak kullanılmasının tavsiye edilebileceği düşünüldü.Yüzdürme yöntemlerinden MÇSYY ile 12, DTSYY ile 11, ŞSYY ile 10, TŞSYY ile 11 dışkı örneğinde parazit saptandı. Elde ettiğimiz veriler, MÇSYY'de kullanılan çinkonun daha pahalı olması göz önüne alındığında, bu yöntem uygulanamadığında DTSYY'nin kullanılabileceğini düşündürmüştür. Sonuç olarak çalışmamızda elde ettiğimiz veriler, dışkı örneklerinin parazitolojik incelemesinde DTBY'nin yararlı olduğunu; ancak ideal bir inceleme için her dışkı örneğine bir yoğunlaştırma yöntemi ile kalıcı bir boyanın da uygulanmasının gerektiğini göstermiştir. Yoğunlaştırma yöntemi olarak eğer santrifüj varsa bir çöktürme yöntemi tercih edilmeli; yoksa MÇSYY veya DTSYY uygulanmalıdır. TBY ise özellikle Wheatley modifikasyonu uygulandığında bağırsak protozoonların tanısında ve ayırt edilmesinde son derece başarılı olmuştur.Anahtar Kelimeler: Yoğunlaştırma yöntemleri, çöktürme yöntemleri, yüzdürme yöntemleri, dışkı incelenmesi.

In Turkey, where the prevalence of parasitic infections is high, various laboratories use only Direct Wet Mount Preparation (DWMP) for the routine parasitological examination of the stool samples. Some concentration methods and a permanent stain such as trichrom are also recommended to be used beside this method which may be insufficient in distinguishing some of the protozoa trophozoites and in diagnosis of organisms that are rare in stool samples. In this study, stool samples of 404 patients applied to Celal Bayar University Hafsa Sultan Hospital Medical Parasitology Laboratory in July 2012-July 2013 were examined. DWMP and Trichrome Staining Method (TSM) were applied to all of the stool samples. Additionally, two different sedimentation methods including Formol-Ethyl Acetate Sedimentation Method (FEASM) and Modified Formol-Ethyl Acetate Sedimentation Method (MFEASM), and four flotation methods including Modified Zinc Sulphate Flotation Method (MZSFM), Saturated Salt Flotation Method (SSFM), Sugar Flotation Method (SFM) and Salt and Sugar Flotation Method (SASFM) were applied to stool samples in order to identify the most efficient concentration methods that can be applied under different conditions such as field and laboratory conditions. Intestinal protozoa were determined in totally 72 of 404 cases (17.8%) by at least one of these methods. These protozoa and the number of the patients were as follows: Blastocystis species 61 (15%), Giardia intestinalis 7 (1.7%), Entamoeba coli 2 (0.5%), Dientamoeba fragilis 1 (0.3%) and Iodamoeba butschlii 1 (0.3%). While all of the 72 cases diagnosed with protozoa infection were identified by TSM, positive results by DWMP were obtained in 68 cases. FEASM, one of the sedimentation methods, was positive in 66 of 72 protozoa, while MFEASM was positive in 70 cases. MFEASM which is found to be more easy to perform, faster and more efficient than FEASM may be recommended as a routine concentration method for the stool examination laboratories.Parasite was determined in 12 stool samples by MZSFM, 11 by SSFM, 10 by SFM and 11 by SASFM. The data we obtained suggested that SSFM may be used when MZSFM cannot be used, considering that zinc in MZSFM is more expensive. As a result, our data suggested that DWMP was useful in parasitological examination of stool samples; however, a concentration method and a permanent stain should also be performed for an accurate examination. A sedimentation method should be preferred preferably if a centrifuge is available. Otherwise, MZSFM or SSFM may be used as a concentration method. TSM, especially Wheatley modification, was found to be very successful in the diagnosis and differentiation of the intestinal protozoa. Keywords: Concentration methods, sedimentation methods, flotation methods, stool examination.